Ταξιδεύοντας με τον
Υπερσιβηρικό Σιδηρόδρομο
Στην πόλη Ulan-Ude (του ΗΛΙΑ ΠΑΝΤΑΖΗ)Ο ΗΛΙΑΣ ΠΑΝΤΑΖΗΣ μας ταξιδεύει με γραφή αφοπλιστική με την απλότητά της.
Δεν τον γνώριζα και δεν ήξερα με τι "λεπτοβελονιές" πλέκει τα εργόχειρά του!
"Ηλία είδα πως υπάρχεις και...σ' αναγνώρισα"
καλώς βρεθήκαμε
Δημήτρης Ζάχος
…Βγήκα έξω ενθουσιασμένος,
περνώντας την τεράστια πλατεία με το μεγαλύτερο Λένιν κεφάλι του κόσμου, προκειμένου
να ανακαλύψω την νέα πόλη μέσα στις λίγες ώρες που είχα. Τράβηξα αρχικά για ένα
μογγολικό εστιατόριο. Η πρώτη μου επαφή με την μογγολική κουζίνα ήταν γεγονός! Buuz, μογγολικές σούπες με κρέας αλόγου... βαρύ
φαγητό, αλλά τόσο διαφορετικό. Μόνο και μόνο από την γεύση καταλάβαινες πόσο
μακριά από την ταπεινή Μεσόγειό σου
έχεις φτάσει. Ήθελα να τους πω να μου τυλίξουν και μερικά buuz για το σπίτι, καθώς είναι από τα πιο
γευστικά πιάτα που έχω δοκιμάσει!
Τελικά -όπως συνήθως- ήμουν
πολύ τυχερός. Καθόμουν σε ένα παγκάκι και αρκετά νευριασμένος είχα ανοίξει το χαλασμένο
κινητό μου και γενικώς έκανα ό, τι πιο ηλίθιο μπορούσα να σκεφτώ προσπαθώντας
να το κάνω να δουλέψει ενώ παράλληλα κοιτούσα τον χάρτη μου. Πρέπει να ήμουν
αρκετά κωμική μορφή. Δύο κοπέλες περνούσαν από εκεί λοιπόν και με κοιτούσαν. Η
μία από τις δύο ήταν Buryat με
τα χαρακτηριστικά σχιστά μάτια και, παραδόξως, με αναγνώρισε! «Are you Ilias?» μου λέει, εγώ παραξενευμένος με τις
τυχαίες συναντήσεις αυτής της μέρας σηκώθηκα και τις έσφιξα το χέρι λέγοντας
ναι. Είχε μαζί της μία φίλη της και σύντομα κατάφερε να συνεννοηθεί και με την Vika, την άλλη –τελικά απίθανα ευγενική–
κοπέλα από το couch-surfing. Έτσι γίναμε μία μεγάλη
παρέα και εγώ ήμουν φανερά ο πιο ξένος από όλους...
Ήμουν πολύ περίεργος για αυτή την πόλη που
τόσο πολύ αναμείγνυε πολιτισμούς, θρησκείες και φύλα. Η Δύση ήταν μία μακρινή
ιδέα εδώ, παρόλο που το τεράστιο κεφάλι του Λένιν κοσμούσε την γιγαντιαία
κεντρική πλατεία. Οι Buryats
αποτελούν το 30% του πληθυσμού της αυτόνομης επαρχίας της οποίας πρωτεύουσα
είναι η Ulan-Ude, αλλά και στην διπλανή επαρχία με
πρωτεύουσα την Chita
έχουν
ακόμη μεγαλύτερη παρουσία. Είναι Βουδιστές και ουσιαστικά είναι ένα μικρό
κράτος ανάμεσα στην τεράστια ρωσική "αυτοκρατορία" όλων αυτών των
διαφορετικών φυλών. Οι κοπέλες ήταν τόσο περίεργες για μένα και για την
ελληνική μου προέλευση, κουλτούρα και γλώσσα όσο εγώ ήμουν περίεργος για την
πόλη τους. Ήταν φοιτήτριες –η μία από αυτές μάλιστα σπούδαζε oriental studies πράγμα που μου έκανε πολλή
εντύπωση– και είχαν ένα αρκετά σημαντικό πολιτιστικό υπόβαθρο –ήξεραν κάμποσα
πράγματα για την γωνία της Γης από την οποία είχα έρθει εγώ. Δομική ιδέα που
είχαν για την Ελλάδα ήταν ότι από εκεί ξεκίνησε όλος ο Δυτικός πολιτισμός. Μου
αρέσει να φλερτάρω με αυτή την ιδέα που έχουν όλοι οι ξένοι για εμάς, αλλά
μπορεί να είναι σχεδόν και αλήθεια όταν το καλοσκέφτομαι...
Είχαν παραξενευτεί φοβερά
με το –ως τότε αδιάφορο για μένα– ελληνικό μου διαβατήριο. Το άνοιξαν και
ερεύνησαν τις εικόνες σε κάθε του σελίδα μία προς μία. Παράλληλα όλοι τριγύρω
στο εστιατόριο που είχαμε καθίσει μετά από μία εκτενή βόλτα στην πόλη, με
κοιτούσαν με κάποιου είδους έχθρα. Ήταν το γνωστό βλέμμα που είχα πια
συνηθίσει. Δεν ήταν εχθρικό ουσιαστικά, απλά ήταν το βλέμμα που δεν αναγνωρίζει
κάτι ξένο, κάτι που δεν έχει ξαναδεί. Φυσικά ίσως από αυτό το ένστικτο αυτού
του βλέμματος έχουν ξεκινήσει οι μεγαλύτεροι πόλεμοι της ανθρωπότητας –από τον
φόβο για το κάτι ξένο που δεν μπορούμε να κατανοήσουμε. Αλλά αυτό είναι ένα
άλλο θέμα…
Το επόμενο πρωινό πήγαμε στο
Ivolginsky
Datsan
που είναι λίγο έξω από την πόλη. Φτάσαμε εκεί μέσα σε πηχτή ομίχλη. Ήμουν στο
κέντρο του Βουδισμού της Ασιατικής Ρωσίας. Ένα τεράστιο βουδιστικό μοναστήρι,
το οποίο στα μάτια μου φαινόταν ονειρικό. Πάρα πολλά έντονα χρώματα, τρομεροί
ήχοι, άνθρωποι με κόκκινα ράσα, αγελάδες κυκλοφορούσαν ολόγυρα, γενικώς μία
ατμόσφαιρα μυστηριακή, υποβλητική και επιβλητική όσο δεν πήγαινε ο νους μου. Η Vika, παρόλο που δεν είναι Buryat, ήξερε πολλά για τον Βουδισμό και
ευτυχώς μου μίλησε πολύ για αυτά καθώς περιδιαβαίναμε τους χώρους του
μοναστηριού. Ήταν ατελείωτο και τεράστιο, διάσπαρτο από κομμάτια ενός
πολιτισμού και μίας θρησκείας που ποτέ δεν είχα ξανασυναντήσει.
Τώρα μπορούσα επιτέλους στην πράξη να καταλάβω
για ποιο λόγο οι τουρίστες από τις τόσο μακρινές χώρες όπως η Κίνα ή η Ιαπωνία
κατακλύζουν την Ελλάδα και την Αθήνα. Για ποιο λόγο δηλαδή ξετρελαίνονται τόσο
πολύ με την Ακρόπολη: δεν έχουν ξαναδεί ποτέ τους κάτι ανάλογο. Δεν έχει τίποτα
απολύτως δυτικό ο πολιτισμός τους, τίποτα που να θυμίζει δωρικούς κίονες,
ζωφόρους... Τίποτα ανάλογο. Το ίδιο ισχύει όμως και για τον ελληνικό πολιτισμό
σε σχέση με τον Βουδισμό και την θρησκευτική τέχνη που απορρέει από αυτόν.
Μπορεί να θέλουμε να πιστεύουμε ότι ο πολιτισμός μας περικλείει σχεδόν τα πάντα
όσα βλέπουμε σήμερα στον κόσμο της Δύσης –και σχεδόν το κάνει– μα ίσως ξεχνάμε,
ίσως επειδή δεν τα βρίσκονται κοντά μας, τα θαύματα της Τέχνης της τεράστιας
και αχανούς Ανατολής. Ξέρω ότι πολλοί δεν θα με
καταλάβουν και θα με περιφρονήσουν κρίνοντας ότι όσα γράφω τώρα είναι απλά
αποκυήματα της πολύ ισχυρής εντύπωσης που μου έκανε η πρώτη επαφή μου με τον
Βουδισμό, έστω οπτικά σε πρώτο επίπεδο. Μα εγώ λέω ότι όπως και να 'χει, ακόμη
και αν αυτό το συμπέρασμα είναι αλήθεια, τότε ας το σεβαστούμε, διότι αυτός
είναι ο ρόλος του ταξιδιώτη. Η ενεργητική αλληλεπίδραση με τον τόπο που
επισκέπτεται και η αναλυτική, ‘συγκριτική’ σκέψη που ίσως θα όφειλε να έχει,
αφού δει και ζήσει όσα πρέπει στον ‘ξένο’ τόπο.
Αγόρασα πολλά πράγματα για
να θυμάμαι την επίσκεψή μου εκεί, σε αυτό το μοναδικό μέρος. Με συνεπήρε: το
τραγούδι των μοναχών –δεν έχω ακούσει τίποτα ανάλογο και τόσο μυστηριακό ποτέ
μου– τα εκπληκτικά χρωματιστά κτίρια, τις μυρωδιές και τη μαγική, καθόλα
πνευματική ατμόσφαιρα. Πρέπει να ξαναπάω σύντομα…
Αγάπησα την Ελλάδα και την
σεβάστηκα. Σέβομαι απεριόριστα τα εδάφη στα οποία γεννήθηκα, εδάφη τα οποία
γέννησαν πολύ παλαιότερα αυτόν τον παντοδύναμο πολιτισμό για τον οποίο
κοκορευόμαστε. Σίγουρα είμαστε υπερβολικοί στην περηφάνειά μας, αλλά καταλαβαίνω
πια στην πράξη –παρόλο που ξόδεψα ήδη τέσσερα χρόνια της ζωής μου σπουδάζοντας
Ιστορία– πόσο σημαντική είναι η γη στην οποία ζω. Και πόσο παγκόσμια και
διεθνής είναι. Ανήκει σε όλους!
