ΟΚΤΩΜΒΡΙΟΣ 2016
ΔΙΣΚΟΣ ΤΟΥ ΜΗΝΑ: THE FOOL CIRCLE
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ: NAZARETH
ΧΡΟΝΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: 1981
“Winners, losers…
What do you see in the Chrystal Ball for you – Do you see an old wound fading
to the blue?”
Γράφει και παρουσιάζει ο Σταμάτης Γαλάνης
Όποτε επισκέπτομαι αυτόν εδώ τον
δίσκο, συμβαίνει κάτι μοναδικό και αναπάντεχο. Ένα νοσταλγικό ταξίδι ξεκινά, σε
αυτό που οι Άγγλοι ονομάζουν «Memory Lane».
Στην λεωφόρο των αναμνήσεων, δηλαδή. Σκληρός Οκτώμβρης, θα μου πεις.
Αντεροβγάλτης, παγερός και αφιλόξενος, όπως της Γης εκείνη η αλαργινή άκρη,
στην Ανταρκτική! Οι πρώτες καταιγίδες ελοχεύουν στον ιμερτό ορίζοντα, τα σύννεφα
πλυθαίνουν και ο ουρανός δίκαια θυμώνει. Τακ, τακ, τακ. Οι πρώτες ψιχάλες
αγκυροβολούν στο μπροστινό τζάμι του αυτοκινήτου, και πριν προλάβεις να φύγεις για
την δουλειά σου, σκέφτεσαι το πώς και πότε θα ξαναχωθείς μέσα στα σεντόνια σου.
Κάποτε τα πράγματα ήταν πολύ πιο απλά, φυσικά. Η ζωή ήταν πιο ξέγνοιαστη,
ανέμελη και καθημερινώς γενναιόδωρη. Ένας περίπατος στην Avenham Lane ήταν
αρκετός για να ξεκαθαρίσουν οι ζοφερές σκέψεις από το μυαλό μου, και αυτές να
καταλήξουν σε κάποιο γωνιακό σκουπιδοτενεκέ μέσα στο πανέμορφο πάρκο Avenham. Σε μια μικρή τότε
φοιτητούπολη, που ονομάζεται Preston.
Εκείνα τα γλυκά και αγαλούχητα νεανικά
χρόνια, όπου ολόκληρος ο κόσμος βρισκόταν γκρεμισμένος στο σαλόνι του σπιτιού
μου, και μέσα σε αυτό έγραφα στίχους και τραγούδια μαζί με τους φιλόνειρους
φίλους μου, και κατάστρωνα σχέδια για το πώς θα τον κατακτήσω - ή θα τον
ξανακτίσω! Δίπλα μου, στους ξεθωριασμένους τοίχους, είχα για παρέα ολάκερη την Rock and Roll ποίηση,
κρεμασμένη σε αφίσες και μικρά φτηνά πόστερ. O Bob Dylan, O Jim Morrison και οι Doors,
οι Jethro Tull,
η Joan
Baez, οι Queen, και φυσικά, αυτοί οι σκληροτράχηλοι
Σκωτσέζοι - «μουσικοί ξυλοκόποι», με όνομα NAZARETH!
Η γνωριμία βέβαια με τους εν λόγω
κυρίους, είχε γίνει πολύ νωρίτερα από τότε, κάπου μεταξύ δευτέρου ή τρίτου
ορόφου ενός πολυκαταστήματος, εντός ενός νεοκλασσικού κτιρίου στην
Πανεπιστημίου, που όσοι αγαπούν την μουσική θυμούνται ότι ονομαζόταν «Metropolis». ΝAI! Το μάτι μου είχε πέσει πάνω
σε ένα συναρπαστικό ARTsleeve που κέρδισε απευθείας την καρδιά και την αισθητική μου, και
ό,τι φυσικά περίσσευε από την τρύπια τσέπη μου! Για το «Hair of a Dog!», φυσικά ο λόγος. Ένας
δίσκος, ύμνος στο Hard Rock,
ένα απόσπασμα σκέτων σκληρών ήχων και βλοσυρών Ιβοριανών συνθέσεων, μαζί με μια
φωνή, που όπως κάποτε κάποιος είπε, «πρέπει
να κατάπιε ένα κόκκινο τριαντάφυλλο!» Είναι αλήθεια, το τότε καινούργιο μου cd-player πρέπει να
«αναστέναξε» από τα πολλαπλά ακούσματα αυτού του δίσκου εκείνο τον καιρό, και όπως
ήταν φυσικό, δεν άργησαν να προστεθούν πολλοί ακόμα δίσκοι αυτής της ιδιαίτερης
μπάντας στην τότε συλλογή μου.
Πίσω στην Avenham Lane! Μια βόλτα λοιπόν, σε
ένα αντίστοιχο Βρετανικό Metropolis,
ήταν που αγόρασα το «THE FOOL CIRCLE»
των Nazareth. Για την
αγορά μου αυτή, ωστόσο, δεν ήμουν σίγουρος. Ήξερα ότι οι Nazareth μεγαλούργησαν
μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Μετά από λίγο καιρό, εν έτη 1978 περίπου,
πολλοί τους θεώρησαν ξεπερασμένους και ξεχασμένους στην ιστορία τους. Είναι
αλήθεια, ότι υπηρέτησαν με πίστη ένα είδος βαρύ, σκληρό και άφησαν την
εμπορικότητα της εποχής στην «άκρη». Δεν ενδιαφέρθηκαν ποτέ για ποικιλόμορφες συνθέσεις
και αρμονίες, το πιάνο ήταν συνήθως ένα άγνωστο όργανο για αυτούς, οι κλασσικές
ενορχηστρώσεις στα τραγούδια τους ήταν πρακτικά ανύπαρκτες, και οι παραγωγές
σχεδόν ημιτελής και γρήγορες. Κρατούσαν τα πράγματα απλά, «σκέτα» και
μονοδιάστατα. Αν προσθέσεις σε αυτά, ότι δεν πήγαιναν ποτέ για το εύκολο HIT-single, τότε δεν χρειάζονται πολλά ακόμα
να ειπωθούν. Και όμως, προς μεγάλη μου έκπληξη, το «Fool circle», ήταν ακριβώς όλα τα
αντίθετα από ό,τι ανέφερα για την επίμονη ως τότε δουλειά τους. Σε μια περίοδο
όπου το Rock είχε αρχίσει να μετρά πολλά διαφορετικά (υπό-)είδη όπως το soft, blues, hard, hair, metal,
melodic, punk, pop, symphonic και πολλά ακόμη, οι Nazareth επέλεξαν
να τα μπλέξουν όλα μαζί μέσα σε ένα καταπληκτικό «concept» δίσκο που διατάραξε τα νερά της
εποχής! Και φυσικά, εξέπληξε θετικά και πολλούς από τους σκληρούς κριτικούς της
εποχής.
Αγόρασα λοιπόν τον δίσκο, τον
έβαλα στο cd-player μου
και βγήκα αμέριμνος για ένα περίπατο στην λεωφόρο που κατοικούσα. Προορισμός
μου το ίδιο πάρκο, και ένα παγκάκι ψηλότερα στον λόφο με το καταπράσινο
γρασίδι, δίπλα από ένα πανέμορφο, γεμάτο άγριες πρασινάδες, γαρύφαλα και
τουλίπες, πετρόχτιστο συντριβάνι. Παρέα μου, ορισμένα φιλήσυχα σκιουράκια, και
φυσικά τα καφετιά και κίτρινα ξερόφυλλα του χειμώνα. Ο δίσκος ξεκίνησε δυνατά
με ένα rock and roll τραγούδι. Γρήγορος up-tempo
ρυθμός, πλήκτρα τύπου «Little Richard»,
ελκυστικές αρμονίες, και εξαιρετική ακουστική παραγωγή. Dressed to kill, πραγματικά! «Κάποια πλάκα μας κάνουν οι τύποι»,
σκέφτηκα... Κοίταξα το εξώφυλλο του δίσκου, για να δω μήπως και αγόρασα κάτι άλλο κατά
λάθος. ΟΧΙ.. ήταν οι Nazareth!
Οκ λοιπόν, καλή αρχή, επόμενο κομμάτι. Another Year! «Think about them who’ll never see another year!» Μπα σε καλό σας! Εγώ βρίσκομαι μέσα
στο Αγγλικό καταχείμωνο, αρχές Οκτώβρη, σε ένα παγκάκι μεσα στο πάρκο
ολομόναχος, και η φωνάρα του Dan MacCafferty φωνάζει περί πνευματικής εκτίμησης της ζωής, και ότι «Nαι, είμαι χοντρός, αλλά αυτό είναι γεγονός!» Η πλάκα εις
βάρος μου συνεχίστηκε! Το δεύτερο τραγούδι ήταν καλύτερο από το πρώτο. Και η
επιμέρους έκπληξη; H κιθάρα είχε μια τόσο μελωδική και συμμετρική αύρα, που είναι
σαν οι χορδές της, να άγγιξαν άξαφνα με χάδι μαλακτικό το φυλοκάρδι μου! Μπράβο
στον κύριο Mannie Charlton.
Τελικά, έκρυβε πολλούς ακόμα άσσους στο μανίκι του.
Στο τρίτο κομμάτι παραδόθηκα άνευ
όρων. Το πιάνο επιτέλους κυριάρχησε, και αλήθεια, δεν έχω μάθει ακόμα έως
σήμερα ποιος από όλους το έπαιξε. Αν το έπαιξε φυσικά κανείς από το σχήμα.
Ωστόσο, αν ακούσει κάποιος το Moonlight Eyes, δεν θα αναρωτηθεί για αυτό. Αν όμως έχει ευτυχήσει να
έχει παιδιά, τότε, το εν λόγω τραγούδι θα μείνει πάντοτε στην σκέψη του από την
στιγμή που θα το ακούσει και μετά. Τότε δεν το πίστευα, ήταν τόσο νωρίς ακόμα.
Τώρα όμως, 15 rock n roll χρόνια μακριά από τότε, όπου και ο Θεός με ευλόγησε να
κρατήσω την κόρη μου για πρώτη φορά στην αγκαλιά μου, τότε ναι, το κατάλαβα ως
τα μέσα κατάβαθα μου. «Φεγγαρόφωτα μάτια,
πως με τυλίγετε σαν την θάλασσα», ένας από τους γλυκοπύρηνους στίχους του
κομματιού. Και η φωνή του McCafferty,
καλύτερη ίσως από ποτέ. Κοίταξα τριγύρω μου. Το φως άρχισε να πέφτει, το
απόγευμα γέμισε μελόδραμα και πορτοκαλί αποχρώσεις. Πάτησα «repeat» και άκουσα το ίδιο τραγούδι ξανά
και ξανά. Σαν να μην ήθελα να φτάσω στο επόμενο. Σαν να μην είχα ανάγκη άλλο καλοκαίρι, και να
μου έφτανε ο χειμώνας. Φύλλο, φτερό και άγια ζάχαρη. Δίχως ρυτίδες στο πρόσωπο,
και κυρίως στην ψυχή!
Καμιά ανάσα τριγύρω. Ψυχή ζώσα!
Μοναξιά, ελευθερία και γαλήνη. Ένας τόπος γεμάτος πορφυρά χρώματα. Το φρέσκο
αεράκι αναστάτωσε τα μακριά μαλλιά μου. Σκέφτηκα ότι ήμουν φτιαγμένος για
«μεγάλα πράγματα». Όπως ίσως όλοι μας, σε αυτή την τρυφερή ηλικία. Έτσι, μπήκε
το Let me be your Leader στο κεφάλι μου… και ό,τι σκεφτόμουν, παραδόθηκε στους
στίχους του κομματιού. Σαν να με είχαν ρωτήσει οι άτιμοι! Η κιθάρα βρέθηκε
καρφωμένη πάνω στον μεσαιωνικό ‘μετρονόμο’, και ένας κιθαριστικός ρέγγε ρυθμός,
αργός και μαυροντυμένος σαν πειρατής, εμφανίστηκε να απειλεί την γαλαντόμα
συνείδηση μου. Πιάνο, τύμπανα και ένα ήχος από συντριβάνι στο background. Όλα μαζί, μαζί με εμένα εις τον
εθέρα. «Let me your leader, let me have control – the way that I see it, it’s
gotta be good for you»! Τι να υπάρχει άραγε στην κρυστάλλινη μπάλα
για εμένα; Μήπως είναι ένας πόνος παλιός, ή μήπως και ένας καινούργιος; Τι άλλο
να πω, δεν βρήκα. Σκέφτηκα τους τότε ηγέτες του κόσμου. Το «ασυνχώρητο» τους!
Την ευκαιρία που έχασαν! Τέτοια δύναμη, και ωστόσο, τέτοια αδιαφορία! Και
σήμερα, η ιστορία επαναλαμβάνεται, και οι ευκαιρίες συνεχίζουν να χάνονται. Με δημοψηφίσματα, η χωρίς.
Και εκεί που φιλοσοφείς χωρίς
σοφία, σε εκείνα τα χρόνια όπου τα νεύρα είναι περισσότερα από τις γνώσεις, και
οι εμπειρίες φρέσκιες και πρωτάρικες, κάποια στιγμή στέκεσαι αποτελειωμένος στο
επόμενο άκουσμα του δίσκου. Βρίσκεις τα χρήσιμα «λόγια» και τα κατάλληλα
επιχειρήματα για να ντύσεις τα ξεσπάσματα σου, τις αντιδράσεις και τους
καυγάδες σου με την κοινωνία, το σύστημα, τις αρχές και την ευρύτερη ηγεσία. Οι
Nazareth από «ξυλοκόποι» μετατρέπονται σε σουρεαλιστικοί
«ιεροκύρηκες» των ημερών. We are the People, λοιπόν! Ένα ακόμα τραγούδι του
«χθεσινού σήμερα»… «Μαριονέτες στον χορό
είμαστε, ή απλά συμμετέχουμε; Κρατάμε ψηλά τα στατιστικά μας, καθώς σας
ταίζουμε ερείπια και συντρίμια;» Τι είμαστε λοιπόν ακριβώς; Αναρωτιέμαι. Μάλλον
όλοι ένα κομμάτι από το σύνολο που απλώς παραπονιέται, χωρίς να διατίθεται να
αλλάξει κάτι πρώτα; Τι ακριβώς, γνωρίζουμε; Το τραγούδι πάντως, προσφέρει
συμπαθητικές απαντήσεις. Και ένα γκριζογάλανο μελοδραματικό ηχόχρωμα. Ένα
διαμάντι πραγματικά, στον σπουδαίο πίσω τους κατάλογο. Και τα πρώτα λόγια
αντίδρασης στα χείλη μου, στα αλήθεια.
Ακολούθησαν ορισμένα
«καψουροτράγουδα» όπως το «Victoria» και το «Every young Man’s dream», χωρίς να αλλοιώνεται φυσικά
το ευρύτερο ύφος του δίσκου. Η δουλειά είχε γίνει. Αυτή την φορά όμως είχε
γίνει καλά! Τέσσερις σκληροί Σκωτσέζοι με είχαν βάλει σε απονύκτερες σκέψεις.
Εν έτη 1981, άλλαξαν εν ριπή οφθαλμού τον ήχο τους, έμπλεξαν το rock n roll με
το ατμοσφαιρικό, moody και αισθησιακό παλμό της έντεχνης μελωδίας και για πρώτη
φορά προσέγγισαν την τέχνη τους με σεβασμό, ειλικρίνεια και ευστροφία.
Χαμήλωσαν τους ενισχυτές, αλλά οι συνθέσεις τους, πιστέψτε με, έκαναν πολύ
μεγαλύτερο θόρυβο. Οι στίχοι στα τραγούδια τους, επιτέλους, έπαψαν να μιλάνε
μοναχά για γυναίκες, μπαρς, αλκοόλ, sex, καυγάδες και ό,τι άλλο μπορεί να κάνει ένα νεαρό Σκωτσέζο
περήφανο που είναι άνδρας. Μίλησαν όμως για τις χαμένες ευκαρίες, για μια ζωή
που χρειάζεται διαφορετικό νόημα, για την ύπαρξη των σκιών στο περιθώριο, τους
σκηνοθέτες – στυλοβάτες και τις μαριονέτες αυτού του κόσμου. Χτύπησαν το
«καμπανάκι» σε μια δεκαετία που όπως εκείνοι πρόβλεψαν, έφερε τεράστιες αλλαγές
στην τεχνολογία και την επιστήμη, και φυσικά έγινε ο προάγγελος της
μηχανοποίησης των πραγμάτων, των υπολογιστών και του «μεγάλου αδερφού».
Το 1999, σε εκείνο το πάρκο, όλα
αυτά ήταν προφανώς ιστορία. Τίποτα καινούργιο, αλλά και από την άλλη, τίποτα
παλιό. Ο δίσκος μου άφησε, όπως και άλλοτε, μια γλυκόπικρη γεύση. Έχουμε άραγε
ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον; Θα ανατρέψουμε το κακό και το ασυνχώρητο; «Ίσως» σκεφτόμουν το ίδιο ένοχα, μέσα από τα
νεανικά μου πνευμόνια. Το 2016 δυστηχώς, ακόμα αναρωτιέμαι, όχι τόσο για την
ανατροπή, αλλά κυρίως για την ελπίδα. Ο Οκτώβρης πάντως, είναι ακόμα ο ίδιος.
Όπως προείπα, ψυχρός και αλλόκοτος. Ο δίσκος όμως, είναι ακόμα φρέσκος, ακόμα
και κάτω από το ετεροχρονισμένο και ρακένδυτο πανωφόρι του. Το ηλιοβασίλεμα
ήρθε, όπως και τότε στο πάρκο του Avenham. Και αυτό είναι το ίδιο μέσα στο μυαλό μου, και εγώ,
είμαι ακόμα εκεί καθισμένος. Χαρμόσυνος και ελεύθερος! Ερωτοτροπόντας
ασταμάτητα με το υπέροχο στα αλήθεια τοπίο. Κάνοντας «ανόητους» κύκλους γύρω
από τον εαυτό και την ζωή μου. Δίπλα από
το συντριβάνι με τις τουλίπες και τα γαρύφαλλα. Σκεπτόμενος το σαλόνι του Preston, τις αφίσες, και
τρόπους για να αλλάξω τον κόσμο, πριν αυτός προλάβει να αλλάξει εμένα.
ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ σε ΟΛΟΥΣ και εύχομαι να κάνετε ΝΕΑΝΙΚΑ και ΑΝΟΗΤΑ ΟΝΕΙΡΑ –
Αυτά είναι που αξίζουν στα αλήθεια!
ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΓΑΛΑΝΗΣ
