ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΡΩΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΥΣΗΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΚΛΟΓΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΩΝ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ
Του Παύλου Χρήστου, Γενικού Γραμματέα του Ελληνορωσικού Συνδέσμου.
‘’’’’’’’’’
‘’’’’’’’’’
«Η Ρωσία είναι έτοιμη να κάνει ό,τι της αναλογεί για την αποκατάσταση των σχέσεων με την Ουάσινγκτον, δήλωσε ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν, μετά την ανακοίνωση της νίκης του Ντόναλντ Τραμπ. «Θα είναι ένας δύσκολος δρόμος, είμαστε έτοιμοι να κάνουμε τα πάντα ώστε οι ρωσο-αμερικανικές σχέσεις να ξαναβρούν μία σταθερή πορεία ανάπτυξης»,. «Αυτό θα είναι ωφέλιμο για τον ρωσικό λαό και για τον αμερικανικό λαό και θα έχει θετική συνέπεια για τη γενική ατμόσφαιρα στον κόσμο, δεδομένης της ιδιαίτερης ευθύνης της Ρωσίας και των Ηνωμένων Πολιτειών για τη διατήρηση της παγκόσμιας σταθερότητας και ασφάλειας». ΄’’’’’’
Οι πόλεμοι είναι σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα των κυρίαρχων οικονομικών, πολιτικών, κοινωνικών και ιδεολογικών αντιφάσεων στο εσωτερικό ενός εθνικού κράτους, αλλά επίσης και των λογικών συνεπειών που έχουν οι ερμηνείες και οι υποθέσεις που αφορούν τις στρατηγικές, τις οποίες διατυπώνουν τα εθνικά κράτη και εφαρμόζουν στις διεθνείς τους σχέσεις. Όποιος δεν κατανοεί τη «λογική» της στρατηγικής μάταια προσπαθεί να αντιληφθεί τις ενέργειες των «διεθνών παιχτών». Δεν θα κατορθώσει να αποκαλύψει την έννοια των διαφόρων αποδεκτών μεθόδων των διμερών και διεθνών σχέσεων..
Η θεωρία της εξισορρόπησης οικοδομεί το παγκόσμιο , περιφερειακό ή τοπικό στρατηγικό περιβάλλον με αφετηρία τις εθνικές και συμμαχικές επιλογές - προτιμήσεις και συγχρόνως καθορίζει ένα «σημείο ισορροπίας», το οποίο θα αποτελεί συγχρόνως το «ανώτατο σημείο» ανάπτυξης μιας δύναμης ή συνασπισμού και το ανώτατο σημείο «ικανοποίησης» του ενός κράτους ή συμμαχίας κρατών. Οι Μεγάλες Δυνάμεις συλλαμβάνουν ευθέως την πλήρη ενότητα («το όλον») του παγκόσμιου συστήματος και προσπαθούν να απομονώσουν τις αποφασιστικές μεταλλαγές, επί των οποίων θα πρέπει να επιδράσουν προς αποφυγή της διατάραξης της ισορροπίας ή και αναλογίας ισχύος.
Η εξωτερική οικονομική δραστηριότητα έχοντας αυξανόμενη σημασία για την Αμερική, σχεδιάζεται και εφαρμόζεται μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο μέσα από ένα πλέγμα πολιτικών, στρατιωτικών και οικονομικών ενεργειών. Οι διασκορπισμένες αμερικανικές δαπανηρές στρατιωτικές δραστηριότητες ανά τον κόσμο διασφαλίζουν τις εξωτερικές αγορές και επενδύσεις, προστατεύουν τις γνωστές και τις δυνητικές πηγές πρώτων υλών, διατηρούν τις δομές των παγκοσμίων καπιταλιστικών αγορών και τις σφαίρες επιρροής όπου η αμερικανική οικονομική δραστηριότητα έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για επενδύσεις και εμπόριο, συντηρούν τους θαλάσσιους και εναέριους δρόμους και δημιουργούν επενδύσεις διαμέσου της στρατιωτικής εξωτερικής βοήθειας.
Από τα τέλη του 20ού αιώνα η εξουσιαστική ελίτ των ΗΠΑ είχε ήδη μετακινηθεί προς μια πολιτική απροκάλυπτου ιμπεριαλισμού. Παρ’ όλη την εμφάνιση ενός μαζικού κινήματος ενάντια στην παγκοσμιοποίηση, το κατεστημένο των ΗΠΑ κινήθηκε ενεργά προς έναν ιμπεριαλισμό του 21ου αιώνα, αυτόν που θα προωθούσε τη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, βασιζόμενος στην παγκόσμια κυριαρχία των ΗΠΑ. Η δεκαετία του ’90 χαρακτηρίστηκε από την ενίσχυση της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης: την άρση των εμποδίων του κεφαλαίου σε παγκόσμια κλίμακα, με τρόπους που άμεσα αύξαναν την ισχύ των πλούσιων οικονομικών χωρών του κέντρου της παγκόσμιας οικονομίας σε αντιπαράθεση με τις φτωχές χώρες της περιφέρειας. Μια κομβική εξέλιξη ήταν η προώθηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, παράλληλα με την Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ως οργανισμού ενίσχυσης των μονοπωλιακών καπιταλιστικών κανόνων του παιχνιδιού. Για τις δυνάμεις που ανήκουν στο κέντρο της παγκόσμιας οικονομίας, η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση εμφανιζόταν σαν μια μεγάλη επιτυχία. Οι κυρίαρχοι κύκλοι των ΗΠΑ συνέχισαν να διαφωνούν για τον τρόπο και την έκταση που οι ΗΠΑ θα έπρεπε να προωθήσουν το απόλυτο πλεονέκτημά τους, τη χρήση της τεράστιας στρατιωτικής τους ισχύος ως μέσου υποστήριξης της παγκόσμιας υπεροχής των ΗΠΑ σε έναν νέο «μονοπολικό» κόσμο. Αν ο νεοφιλελευθερισμός είχε αναπτυχθεί ως απάντηση στην οικονομική στασιμότητα, μεταφέροντας το κόστος της οικονομικής κρίσης στους φτωχούς του πλανήτη, το πρόβλημα της μειούμενης οικονομικής ηγεμονίας των ΗΠΑ φαίνεται ότι χρειαζόταν μια τελείως διαφορετική απάντηση: την επιβολή της ισχύος των ΗΠΑ σε παγκόσμιο επίπεδο.
Μέχρι σήμερα και πριν την εκλογή του νέου Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής , Ντόναλντ Τράμπ, η Δύση υπήρχε ως ολότητα και με προσδιορισμένο «εχθρό» την Ρωσία. Ο Δυτικός κόσμος παρά τις αντιθέσεις του και τις ενδοκαπιταλιστικές αντιθέσεις, ενωμένα (οικονομικά, πολιτικά, στρατηγικά) επέβαλε την παγκοσμιοποίηση ως μέσο ανάπτυξής και επικράτησής του. ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ η εκλογή του νέου Αμερικανού Προέδρου θα σηματοδοτήσει αλλαγές πολιτικής και στρατηγικής όσον αφορά τη σχέση της Δύσης με τη Ρωσία αλλά και πώς θα είναι πλέον διαμορφωμένη η ίδια η Δύση.
Η νέα αμερικανική ηγεμονία "κατ' εικόνα και ομοίωση" του εσωτερικού της συστήματος, θα προσπαθήσει να επιβάλλει μια νέα διεθνή τάξη πραγμάτων, η οποία θα στηρίζεται:
• στην περιφερειακή οικονομική συνεργασία και στη συνεργασία με παγκόσμιους οικονομικούς οργα¬νισμούς,
• σε ένα σύστημα ασφαλείας με ολοκληρωμένη δομή διοίκησης και δυνάμεων.
Μ' αυτό τον τρόπο θα προσπαθήσει η αμερικανική εξωτερική πολιτική να απαντήσει στα ερωτήματα:
• ποιο νέο "μοντέλο Ευρώπης" θα στηρίξει η Αμε¬ρι¬κή,
• ποιο πολιτικό ρωσικό σύστημα διαχείρισης είναι “αποδεκτό” από την Αμερική,
• ποιος ο ρόλος που πρέπει να “ανατεθεί” στην Κίνα και ιδιαίτερα στην Άπω Ανατολή, σε συνδυασμό με τα "υπαρκτά συμφέροντα" της Ιαπωνίας,
• πως η Ευρασία θα ενσωματωθεί στο νέο διεθνές σύστημα, έστω με τη βοήθεια της Ευρώπης, αλλά υποχρεωτικά με την ανοχή της Ρωσίας .
• πως θα ελεγχθούν οι εξελίξεις στον Ινδικό ωκεανό και την αφρικανική ήπειρο,
• πώς θα διασφαλισθεί η προνομιακή πρόσβαση της Αμερικής στους πόρους της Μέσης Ανατολής.
Οι στόχοι θα είναι:
• διατήρηση της πρωτοκαθεδρίας των Η.Π.Α., έστω και αν αναγκαστούν να έχουν "επιμέρους συμμά¬χους" και "διαχειριστές",
• πολιτική συνεργασία με την Ρωσία αλλά και μείωση της στρατηγικής ισχύος της,
• έλεγχος των εξελίξεων στην Ευρασία, έστω και αρχικά μερικώς με τη βοήθεια της Ευρώπης,
• περιορισμός στην ανερχόμενη δύναμη της Κίνας, ώστε να μη μετεξελιχθεί από περιφερειακή δύναμη σε παγκόσμια,
• διασφάλιση-σταθεροποίηση της προνομιακής της πρόσβασης και του ελέγχου των πόρων της Μέσης Ανατολής,
• έλεγχος των εξελίξεων στον Ινδικό ωκεανό και την αφρικανική ήπειρο,
• συνεργασία με την Ευρώπη.
Θα ήταν υπεραπλούστευση να πιστέψουμε ή να υποθέσουμε ότι οι ΗΠΑ θα μειώσουν το ενδιαφέρον τους για την ευρωπαϊκή ήπειρο και το στρατηγικό ρόλο της Ευρώπης, σε ένα σύστημα πέραν του διπολισμού. Η Ευρώπη αποτελεί ιδανικό σημείο στήριξης της παγκόσμιας αμερικανικής στρατηγικής. Παρά τις γεωπολιτικές αντιθέσεις ευρωπαϊκής Δύσης και Αμερικής, η συνεργασία τους σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος και "εν όψει" κοινών αντιπάλων θα συνεχιστεί, εφόσον η συνεργασία ευρωπαϊκής Δύσης και Ρωσίας ή και ευρωπαϊκής Δύσης και Κίνας δεν είναι ορατή. Μια ιδιότυπη πολυπολικότητα (κατεύθυνσης δύο πόλων) όπου όλοι συνεργάζονται με όλους αλλά είναι και εναντίον όλων, θα κυριαρχήσει τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα. Το Παρόν καλείται, υπό την πίεση της Ανάγκης, να δράσει κατά τρόπο ιστορικά υπεύθυνο, χωρίς να γίνεται μεταβατικό και χωρίς την επικίνδυνη "αλληλεγγύη" του "παρελθοντικού και μελλοντικού" παρόντος.
