Βάζοντας όρια στις σχέσεις μας

Είναι σημαντικό να λεκτικοποιούμε τα όρια μας, να εξηγούμε στον άλλο αυτά που κι εμείς θέλουμε, καθώς δεν είναι αυτονόητο ή δεδομένο ότι ο άλλος καταλαβαίνει τις δικές μας ανάγκες, το δικό μας τρόπο σκέψης και τα δικά μας συναισθήματα. Θέτω ορισμένους κανόνες στην κάθε σχέση γύρω μου δεν σημαίνει πως δεν αγαπώ τον άλλο. Ωστόσο, όταν σε μια σχέση από την αρχή δεν έχω βάλει κάποια όρια είναι δύσκολο ξαφνικά να κάνω ριζικές αλλαγές. Για αυτό χρειάζεται υπομονή, σταδιακές αλλαγές, μικρά βήματα, που θα δημιουργήσουν μια πιο σταθερή βάση στη σχέση μου.

Σημαντικό ρόλο παίζει η συμπεριφορά, ο τρόπος που επιλέγουμε ώστε να βάλουμε τα προσωπικά μας όρια σε αυτή τη σχέση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι βάζω όρια δεν σημαίνει πως επιβάλλω στον άλλο αυτά τα όρια, απλά θέτω τις δικές μου προϋποθέσεις για αυτή τη σχέση. Μέχρι που επιτρέπω τον άλλο να με επηρεάσει; Μέχρι ποιο σημείο διαμορφώνω τη ζωή μου με βάση το χαρακτήρα του άλλου, τα σχέδια του άλλου; Πόσο μπορεί μια σχέση να μας αλλάξει ως προς το χαρακτήρα μας;

Πολλές φορές στην αρχή μιας σχέσης είμαστε πιο χαλαροί στο θέμα των ορίων είτε γιατί σκεφτόμαστε πως είναι μια ένδειξη αγάπης να μην λέμε όχι, να μην φέρνουμε αντιρρήσεις ή να είμαστε συγκαταβατικοί, είτε γιατί θέλουμε να αποφύγουμε τις συγκρούσεις, το ενδεχόμενο της σύγκρουσης χωρίς να είναι σίγουρο ότι θα συμβεί. Βρίσκομαι μέσα σε μια σχέση δεν σημαίνει πως θα πρέπει να χάσω τη δική μου προσωπικότητα, τα ενδιαφέροντα και τους στόχους μου, τα θέλω μου, το περιβάλλον μου...

Σταδιακά, όμως, όσο προχωρά και εξελίσσεται η σχέση νιώθουμε ότι πνιγόμαστε μέσα σε μια σχέση που δεν καθορίζουμε εμείς, μέσα σε μια σχέση που δεν είμαστε ο εαυτός μας. Και τότε ανακαλύπτουμε ότι έφτασε η στιγμή να θέσουμε κάποια όρια. Ποτέ σε μια σχέση δεν είμαστε ένα με τον άλλο. Ο καθένας έχει τη δική του προσωπικότητα, τα δικά του θέλω και τις δικές του ανάγκες. Στόχος της σχέσης είναι να μπορέσουμε να βρούμε μια κοινή γραμμή, που θα μοιραστούμε κοινά όνειρα και θέλω, να έχουμε κοινές προσδοκίες...

Μπορεί να περάσουμε μια δύσκολη φάση μέχρι να μπορέσουμε να βάλουμε τα όρια. Μπορεί να είναι δύσκολο να εκθέσουμε τις ανάγκες μας, να πούμε όχι και να εκφράσουμε τη γνώμη μας. Είναι, όμως, ο μόνος τρόπος να μπορέσουμε να παραμείνουμε όσο το δυνατόν πιο πολύ ο εαυτός μας, χωρίς μάσκες, χωρίς απωθημένα και χωρίς καταπιεσμένα συναισθήματα.

Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι τα όρια ξεκινάμε από τον εαυτό μας. Πρώτα καθορίζουμε τα όρια γύρω από εμάς, πόσο επιτρέπουμε στους άλλους να πλησιάσουν, πόσο εκφράζουμε όσο θέλουμε και όσα μας ενοχλούν. Επίσης, θα πρέπει να αναρωτηθούμε πόσο σταθεροί είμαστε στα όρια που βάζουμε. Είναι πρωτεύον να μπορούμε εμείς οι ίδιοι να τηρούμε τα όριά μας και να προστατεύουμε τον εαυτό μας, ώστε να μην νιώθουμε ότι βρισκόμαστε μέσα σε σχέσεις που ασφυκτιούμε. Κι όταν βρεθούμε σε μια τέτοια σχέση ας ψάξουμε να βρούμε γιατί το επιτρέψαμε και τι είδους ανάγκες καλύπτει αυτό σε εμάς τη δεδομένη στιγμή.

Χωρίς όρια στις σχέσεις μας στερούμε από τον εαυτό μας τις βαθύτερες ανάγκες και επιθυμίες του, δεν του δίνουμε τη χαρά να έχει βαθιές και ικανοποιητικές σχέσεις, στις οποίες δεν θα χάνεται η αυθεντικότητα του εαυτού. Χωρίς όρια στις σχέσεις μας δεν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να αποκτήσει μια θετική αυτοεκτίμηση αλλά και εμπιστοσύνη προς τον εαυτό, καθώς διαρκώς νιώθουμε ότι δεν μπορούμε να διεκδικήσουμε τίποτα, ότι οι άλλοι μας εκμεταλλεύονται, ότι δεν μας δίνουν σημασία ή δεν μας βλέπουν καν.

Ας υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι δεν φταίνε οι άλλοι που μας εκμεταλλεύονται, «φταίμε» εμείς που τους αφήνουμε, που τους δίνουμε το δικαίωμα να παρεμβαίνουν τόσο στη ζωή μας, να εισβάλλουν με διαβρωτικό τρόπο στον εαυτό μας, στην προσωπικότητά μας.

Συνειδητοποιώντας ότι δεν μας βοηθάει καθόλου να ζούμε χωρίς όρια θα πρέπει να αναζητούμε τους λόγους που δεν το κάνουμε: τι φοβόμαστε; Γιατί υποχωρούμε; Γιατί πείθουμε τον εαυτό μας ότι δεν πρέπει να λέμε όχι; Γιατί επιτρέπουμε στους άλλους να παρεμβαίνουν στη ζωή μας περισσότερο από ότι αντέχουμε, περισσότερο από όσο θέλουμε; Φοβόμαστε την απόρριψη; Δεν θέλουμε να απογοητεύσουμε ή να στεναχωρήσουμε τους άλλους; Φοβόμαστε να μην χάσουμε την αγάπη και το ενδιαφέρον των άλλων; Δεν θέλουμε να σκέφτονται αρνητικά πράγματα για εμάς; Φοβόμαστε την εγκατάλειψη και τη μοναξιά;

Η απουσία ορίων ακολουθείται από ένα σύνολο σκέψεων και πεποιθήσεων σχετικά με το πώς πρέπει να είμαστε απέναντι στους άλλους. Η οικογένεια και ο τρόπος λειτουργίας της οικογένειας παίζει σημαντικό ρόλο σ’ αυτό. Τι έχω μάθει μέσα στην οικογένεια και πώς συμπεριφέρονται τα υπόλοιπα μέλη απέναντι στις σημαντικές τους σχέσεις; Μήπως έχω μάθει ότι θα πρέπει να βάζω προτεραιότητα τους άλλους και στο τέλος να κοιτάζω και τις δικές μου ανάγκες; Μήπως πιστεύω ότι είναι πιο σημαντικές και ουσιώδεις οι ανάγκες των άλλων και υποδεέστερες οι δικές μου; Μήπως πιστεύω πως όρια σημαίνουν έλλειψη αγάπης και αποδοχής;

Αφού προβληματιστούμε πάνω στο κατά πόσο βάζουμε ή όχι όρια και σε περίπτωση που δεν βάζουμε όρια απαντήσουμε και στο γιατί δεν το κάνουμε, θα πρέπει να κάνουμε το επόμενο βήμα: να αναθεωρήσουμε τις σχέσεις μας, ξεκινώντας από τον εαυτό μας. Αρχικά, αναζητούμε τα χαρακτηριστικά εκείνα που θεωρούμε σημαντικά για τον εαυτό μας και θέλουμε να τα προστατεύσουμε και να τα σεβαστούμε, δείχνοντας και στους άλλους ότι «απαιτούμε» σεβασμό για αυτά.

Όταν αρχίσουμε και ξεκαθαρίζουμε μέσα μας τα σημαντικά για εμάς όρια, μπορούμε να προχωρήσουμε σε συζητήσεις ώστε να εκφράζουμε όσα μας ενοχλούν, να εκφράζουμε τις ανάγκες και τα θέλω μας.

Βάζω όρια στις σχέσεις μου δεν σημαίνει πώς επικεντρώνομαι μόνο στον εαυτό μου και δεν υπολογίζω και δεν σέβομαι τα όρια του άλλου. Βάζουμε τα δικά μας όρια και βλέπουμε και τα όρια του άλλου.

Με υποχωρήσεις και διαπραγματεύσεις και από τις δύο πλευρές μπορούμε να καταφέρουμε να χτίσουμε υγιείς σχέσεις.

Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος- Κοινωνιολόγος, MSc