Παιδικά βιώματα: O κρυφός μαέστρος της ζωής μας..

Επειδή η μάθηση στα παιδικά χρόνια γίνεται κυρίως με τρόπους μη-συνειδητούς όπως η μίμηση, η αντιγραφή, η προσαρμογή και η υπακοή, μας είναι δύσκολο να έχουμε ξεκάθαρη αντίληψη της επίδρασης της στην ενήλικη μας προσωπικότητα.

Παρόλα αυτά, εκείνες οι εγγραφές καθορίζουν το πώς αντιλαμβανόμαστε κι αντιμετωπίζουμε τον εαυτό μας, τη ζωή και τις σχέσεις μας με τους άλλους, σαν ένας κρυφός Μαέστρος ορχήστρας.

Όσο καλύτερα τα καταλαβαίνουμε τόσο μπορούμε να διαχειριστούμε την επίδραση τους πάνω μας.

Τι μου ήρθε κι αντέδρασα έτσι, πάλι;

Ίσως να έχετε ξεχάσει πως η μητέρα σας έλεγε όταν ήσασταν παιδιά, να καθήσετε φρόνιμα και να προσέχετε πως μιλάτε, αλλά σήμερα κάθε φορά που είστε ανάμεσα σε πολλούς άγνωστους ανθρώπους νοιώθετε αυθόρμητα μια συστολή ενώ θα θέλατε να είστε πιο κοινωνικοί… Φυσικά δεν σκέφτεστε σε κάθε περίσταση, τον σοβαρό ή απών συναισθηματικά πατέρα σας, αλλά ως ενήλικας μπορεί να δυσκολεύεστε να μοιραστείτε με τους άλλους τα συναισθήματα σας.

Είναι αλήθεια πως δεν αντιλαμβανόμαστε άμεσα τις συνδέσεις ανάμεσα στις αυθόρμητες αντιδράσεις μας με τον τρόπο που μεγαλώσαμε, γι’ αυτό και πολλές φορές μας φαίνονται ανεξήγητες. Δηλαδή, δεν αντιλαμβανόμαστε πως το κλίμα, οι συμπεριφορές και τα συμβάντα μέσα στην οικογένεια των παιδικών μας χρόνων είναι αυτά που δίνουν τον τόνο στη ενήλικη ζωή μας, επειδή απλά αντιδρούμε αυτόματα βάση των όσων μάθαμε κάποτε παλιά.

Αλλά τι είναι αυτά που μαθαίνουμε τότε και πως μπορούν να έχουν τόσο ισχυρή επίδραση στη ζωή μας;

Ανακαλύψτε τις βάσεις του εσωτερικού σας κόσμου: Αυτοεκτίμηση, αυτοπεποίθηση, θάρρος ή φόβος, σχέσεις με τους άλλους.

Η αυτοεκτίμηση μοιάζει μ’ ένα καζάνι, αν τα σημαντικά πρόσωπα της ζωής μας το αφήσουν άδειο τότε όλη μας τη ζωή θα προσπαθούμε να το γεμίσουμε, συχνά με λάθος τρόπο – επειδή δεν θα έχουμε μάθει πως γίνεται αυτό. Αν στο εσωτερικό καζάνι αντί για ενίσχυση κι υποστήριξη, έχει μπει αμφισβήτηση και φόβος τότε ότι εκφράζουμε θα έχει και μια απόχρωση ανασφάλειας και φόβου. Αντίθετα, αν έχουμε πάρει αποδοχή θα έχουμε εσωτερικό απόθεμα για ν’ αντιμετωπίσουμε με θάρρος κι αισιοδοξία τη ζωή.

Είναι σημαντικό πως κάποιες οικογένειες αντιμετωπίζουν κάποια συναισθήματα. Σε ορισμένες επικρατεί κυρίως σοβαρότητα και αυτοπειθαρχία, σε κάποιες άλλες απαγορεύεται η λύπη και η κατσουφιά. Τα παιδιά στις οικογένειες αυτές μαθαίνουν ν’ ανταποκρίνονται στο οικογενειακό κλίμα, στους κανόνες και τις αντιλήψεις είτε με ταύτιση, είτε με αντίδραση, είτε και με τα δύο ανάλογα με το θέμα.

Όμως ένα είναι σίγουρο, πως οι νοητικό- συναισθηματικές αντιδράσεις διαμορφώνονται σε σχέση με το περιβάλλον που αναπτύσσονται.

Αν είναι έτσι, τι κάνουμε; Είμαστε καταδικασμένοι στη φυλακή των παιδικών μας χρόνων;

Ποιος κινεί τα νήματα στη ζωή μου τελικά;

Έχουμε διαμορφώσει βαθιά μέσα μας, με τρόπους μη συνειδητούς, εικόνα και άποψη για τον εαυτό μας όπως αντιδράσεις και συμπεριφορές, τις οποίες θεωρούμε ως ενήλικες κομμάτι της προσωπικότητάς μας. Οι βάσεις των αντιλήψεων και των αντιδράσεων αυτών έχουν τη ρίζα τους στο ξεκίνημα της ζωής μας.

Τότε μαθαίνουμε επίσης τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται στις σχέσεις αλλά επίσης ενθαρρύνονται κάποιες συμπεριφορές ενώ αποθαρρύνονται άλλες. Έτσι το πόσο τολμηροί ή άτολμοι θα είμαστε στις αλλαγές και τις προκλήσεις της ζωής, πως αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες, πόσο ισότιμοι ή ανταγωνιστικοί θα είμαστε στις σχέσεις μας με τους άλλους, πως εκφράζουμε ή κρύβουμε τα συναισθήματα μας διαμορφώνεται τότε, στα χρόνια που βάζουμε τις βάσεις τον εσωτερικό μας κόσμο και τις συμπεριφορές ανταπόκρισης στο περιβάλλον.

Χρειάζεται θάρρος για να κάνουμε μια ειλικρινή και βαθιά βουτιά μέσα μας, για ν’ ανακαλύψουμε τι συστατικά έχει στο βάθος το προσωπικό καζάνι και να βρούμε τι υπάρχει στον πυθμένα του. Εκεί μπορεί να κρύβονται πληγές αλλά και κρυφές δυνάμεις, όνειρα, επιθυμίες και προσωπικά χαρακτηριστικά ξεχασμένα από το χρόνο.

Σίγουρα όμως αξίζει να πάρουμε εμείς την μπαγκέτα του Μαέστρου που ορίζει τη μελωδία της ζωής μας.

Διερευνήστε τον αυθεντικό σας εαυτό

Πως ήσασταν παιδιά, τι σας άρεσε τότε και τι σας ανησυχούσε;

Πως θυμάστε τα σημαντικά πρόσωπα της ζωής σας, μητέρα, πατέρας, αδέλφια ή άλλα πρόσωπα στην οικογένεια που ήταν για εσάς σημαντικά;

Μπορείτε να συσχετίσετε τις στάσεις και τις απόψεις των σημαντικών προσώπων με τις δικές συμπεριφορές και πεποιθήσεις τότε; Ως ενήλικες, μπορείτε να αναγνωρίσετε τέτοιες συσχετίσεις;

Υπάρχουν προσωπικά όνειρα ή επιθυμίες που δεν τολμάτε να εκφράσετε ως ενήλικες; Έχουν άραγε κάποια σύνδεση με τις εμπειρίες της παιδικής σας ζωής;

Βρείτε τις συνδέσεις ανάμεσα στον τρόπο επικοινωνίας στην οικογένεια και τον τρόπο που ανταποκρίνεστε στις σχέσεις σας με τους άλλους, ειδικά στις διαπροσωπικές σχέσεις. Αναζητήστε μοντέλα σχέσεων που επαναλαμβάνονται, εκεί κρύβονται οι πιο βαθιές μας εμπειρίες.

Πολλές φορές για τη δημιουργία ενός διαφορετικού τρόπου σκέψης κι αντιμετώπισης της ζωής και των σχέσεων μας με τους άλλους, χρειάζεται μια καινούργια μάθηση. Η ψυχοθεραπεία είναι ένας τρόπος που μπορεί να μας το προσφέρει.

Ο αυθεντικός μας εαυτός, μπορεί να είναι κρυμμένος πίσω από γερές στρώσεις μάθησης, αλλά είναι πάντα εκεί και μας περιμένει. Το ταξίδι της ανακάλυψης του αξίζει, γιατί τότε μπορούμε ν’ απολαύσουμε μια γεμάτη χαρά ζωή.

Όλγα Μουλάκη, M.Sc., Ψυχολόγος