ΜΑΡΤΙΟΣ 2017 – ΕΠΕΤΕΙΟΣ! Ο ΔΙΣΚΟΣ ΤΟΥ ΜΗΝΑ ΚΛΕΙΝΕΙ ΕΝΑ ΧΡΟΝΟ

ΜΑΡΤΙΟΣ 2017 – ΕΠΕΤΕΙΟΣ!

Ο «ΔΙΣΚΟΣ ΤΟΥ ΜΗΝΑ» ΚΛΕΙΝΕΙ ΕΝΑ ΧΡΟΝΟ!

ΜΟΥΣΙΚΟ ΘΕΜΑ: ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ: ΔΙΑΦΟΡΟΙ

Γράφει ο Σταμάτης Γαλάνης

ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΓΑΛΑΝΗΣ

« Don’t look down – They’re making sorta crazy sounds – From Central Park to Shanty town! When I see you standing there, I can’t see the clothes you wear, I just hear that crazy sound – and I can’t look down! » Iggy Pop – Don’t look down

Ποιος θα το πίστευε ότι θα πέρναγε έτσι αστραπιαία ένας χρόνος? Ποιος το περίμενε? Έτσι σαν πυγολαμπίδα μες το φως, 12 μήνες σαν χτες, είναι που πρότεινα στον αγαπητό φίλο και συντάκτη της ιστοσελίδας «ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ», Δημήτρη Ζάχο, να συνεργαστούμε! Και καταρρίπτωντας ένα ακόμα ετεροχρονισμένο μου απωθημένο, συμφωνήσαμε να του στέλνω κάθε μήνα ένα κείμενο, το οποίο και θα συμπεριλαμβάνει ένα συνοπτικό αφιέρωμα πάνω σε ένα δίσκο, μια εποχή, και μια μουσική που τόσο αγαπώ. Έτσι, γρήγορα ή αργά, ετεροχρονισμένα η μη, κατάφερα να βγάζω από μέσα μου και να μοιράζομαι τις γνώσεις που τόσα χρόνια, χωρίς να ξέρω και εύκολα το πώς, έχω συγκεντρώσει. Μια αναίμακτη περιπέτεια, ένα διαρκές διασκεδαστικό ταξιδάκι στο σύγχρονο μουσικό παρελθόν του κόσμου. Η ιδέα αυτή λοιπόν, έγινε το ραντεβού του μήνα. Ο αποχαιρετισμός του παλιού, και το καλωσόρισμα κάθε νέου. Συνέπεσε ωστόσο, πάνω σε μια από τις πιο δύσκολες και απαιτητικές περιόδους της ζωής μου. Υπήρξαν βράδια που έχασα την έμπνευση μου. Μαζί με την κάθε καινούργια ιδέα, τον ύπνο μου. Δίσκοι που ήρθαν στην επιφάνεια, την τελευταία στιγμή. Αργοπορίες, ξενύχτια και χάσιμο των ημερομηνιών. Κάποια κείμενα γράφτηκαν υπό σφορδρή πίεση, είτε ψυχολογική, είτε προσωπική. Κάποια άλλα, εσώκλυαν πραγματικές ιστορίες, κάποια άλλα, φανταστικές. Ωστόσο, τα γεγονότα που περιγράφησαν, ήταν πέρα για πέρα αληθινά. Και τα συναισθήματα, πάντοτε πορφυρά και γκριζογάλανα! Ο δρόμος δεν ήταν συνήθως μαρμαρόστρωτος, αλλά κάθε τόσο, γινόταν ελκυστικός και δαντελένιος. Ο στόχος ήταν, και παραμένει ένας, κυρίως. Να πω αυτά που κάποιοι άλλοι δεν μπορούν να πουν. Να βάλω τις λέξεις μου στο στόμα τους. Να μιλήσω στην καρδιά τους. Και έτσι, με λίγη ωραία μουσική, να τους κάνω να ξεχάσουν, έστω και για μια ανάγνωση (ή και μια ακρόαση) τις ευθύνες τους σε αυτόν τον κόσμο. Τις σειρήνες της δασύφυλλης ρουτίνας, και τον θόρυβο της ζωής. Και ευτυχώς, λαμβάνω με τον πομπό της ενσυναίσθησης μου, ότι ο παλμός των δεκτών είναι ζωντανός και ακέραιος. Βαρύγδουπος και σαγηνευτικός! Υπάρχει ανθρωπιά εκεί έξω. ΝΑΙ! Υπάρχει ελπίδα. Και όσο θα αναβλύζει αυτό, άλλο τόσο θα κάνει και ο ποταμός που μας συνδέει. Σελίδα στην σελίδα.

Με σκοπό να συνεχίζω να αφιερώνω στους καλλιτέχνες που εκτιμώ τα κείμενα αυτά, αποφάσισα αυτόν τον μήνα, να μην ασχοληθώ μονάχα με έναν. Ίσως αυτό, θα είναι και ένα trailer για το τι ενδεχομένως να ακολουθήσει στο μέλλον. Πήγα πίσω λοιπόν, στην εποχή που αγαπώ ιδιαίτερα. Σε μια πόλη, που έχω ταξιδέψει τόσες φορές. Αυτή είναι η Νέα Υόρκη. Μην βιαστεί κανείς. Δεν βρέθηκα ποτέ εκεί με το σώμα. Βρέθηκα ωστόσο, άπειρες φορές, με το μυαλό. Βρέθηκα στο πίσω μέρος του «Ταξιτζή» Travis Bickle, του Scorsese. Πολλές φορές, κοιτάχτηκα στον καθρεύτη και απείλησα το είδωλο μου εκεί, απαγγέλοντας σαρκαστικά το περίφημο «Are you talking to me?». Άλλες τόσες, περπάτησα με τις ώρες μαζί με τον Frank Serpico, στους δρόμους της Νέας Υόρκης, καταπολεμόντας την διαφθορά και – σίγουρα έχω πιει μαζί του, ένα bourbon παραπάνω μέσα στο Cotton Club, και έχω σιγοτραγουδήσει το «New York – New York» δίπλα από την σκιά του Sinatra. Η φαντασία μου απλώθηκε πάνω από τις πύλες του ανεξήγητου, και η όσμωση των ειδώλων, της απάτης και του ανέφικτου, συναντήθηκαν κλεφτά και απερίσκεπτα, πολλές φορές. Περπάτησα απάνω στις νότες αυτών των δίσκων. Γλέντησα με την φιλήδονη ψυχή μου, μόνος στο αυτοκίνητο, σε μια άδεια από αυτοκίνητα εθνική λεωφόρο, με ανοιχτό παράθυρο και δροσερό καλοκαιρινό αεράκι, σε μια κατεύθυνση, για την πολιτεία της έκτης και έβδομης τέχνης, και του πεντατονικού ουρανού!

Ωστόσο, υπήρξε μια εποχή, την οποία πότε δεν έζησα βιολογικά. Εκείνη την εποχή, όπου οι τέχνες άνθησαν σε εκείνη την πόλη. Η εποχή, που το Αμερικάνικό όνειρο λάμβανε σάρκα και οστά, μέσα στις λεωρόφους της, και μέσα από τις κακοτοπιές της. Μια εποχή, όπου η μουσική βρήκε νέους ορίζοντες, μοντέρνους ρυθμούς, ηλεκρισμένη ποίηση, ιστορίες από τα κατάβαθα του Ashbury Park, από το Bronx στο New Jersey, από την πίστα του Studio 54, όπου και ολάκερος ο καλλιτεχνικός πλανήτης παρέλασε με λαμπρότητα. Μια εποχή καταφερτζήδων και νταβατζήδων, βαρόνων και εμπόρων ναρκωτικών, διαφθορά, και συνάμα Θέατρο και Broadway, χορευτών και σεναριογράφων, ανατρεπτικών μυαλών, Andrew Lloyd Webber και ανατρεπτικών musicals, η κληρονομιά των Hippies, και το νέο κύμα, μιας συνείδησης που επιτάσσει την ανεκτικότητα στην διαφορετικότητα, που ξεπερνάει με ευκολία τις νόρμες, και θέτει νέους κανόνες ανατροπής, βασισμένους ωστόσο, σε κάτι το εντελώς φθαρτό, και μετά-ρομαντικό. Στην εποχή, που ο αντιήρωας βρίσκεται στο προσκήνιο, και ο ήρωας έχει μια καταποντιστεί, η κοινωνία ψάχνει τον νέο serial killer της, και η Νέα Υόρκη, τους νέους πρεσβευτές της. Είναι τα 1970s κυρίες και κύριοι! Και μια νέα σκληροπυρινική επανάσταση βρίσκεται στα σπάργανα της! Οι μαργαρίτες και οι βιολέτες, έχουν από χρόνια μαδηθεί, και το άρωμα τους έχει εκτονωθεί. Ολάκερη η Γης περιμένει ένα νέο ρεαλισμό. Το τέλος των 1960s άφησε μια γλύκοξινη γεύση στον νέο κόσμο. Η ουτοπία του acid και των παραισθήσεων δεν οδήγησε πουθενά. Ο ουμανισμός καταρίπτεται. Ο κόσμος συνέχισε να είναι ένας σκληρός τόπος για όλους. Ο Andy Warhol έχει μεγαλώσει. Όπως και πολλοί αστέρες της Pop-Rock σκηνής. Πολλοί ακόμα περάσαν στα βιβλία της ιστορίας. Hendrix, Joplin, Morrison, απομυθοποιήθηκαν. Είναι μια νέα εποχή. Και η Νέα Υόρκη, ήταν το καλύτερο μέρος στον κόσμο για να την ζήσεις. Όπως ακριβώς ήταν και το Λονδίνο, στην αρχή των 1960s.

O Bruce Springsteen, μας στέλνει χαιρετίσματα από το Ashbury Park. Μετακομίζει σε ένα φτηνό δυάρι, δίπλα από το Central Park, και μέσα στα επόμενα χρόνια δημιουργεί την μουσική της ζωής του. Ολάκερη η Αμερικανική ιστορία αναγιενιέται μέσα από τους στίχους του. Και κάποια χρόνια αργότερα, μέσα στο “the River”, εμφανίζεται το «POINT BLANK». Μια καθημερινή ιστορία αγάπης, προδοσίας, ατυχίας, αναπάντεχων στιγμών, και περίλυπης σχετικότητας. Η ιστορία όλων μας ίσως. Η ιστορία της εποχής και της άγρυπνης πόλης. Ο Alice Cooper γίνεται σύμβολο αντίδρασης, θεατρικότητας και παραλογισμού. Το 1975 κυκλοφορεί το «Welcome to my nightmare». Μέσα σε αυτό ψάχνει τον Steven, το παιδί-βασικό ήρωα του δίσκου, μέσα από ένα παιχνίδι εφιαλτών και παραισθήσεων. Στα αλήθεια όμως ψάχνει την χαμένη χαρά της νιότης. Τις ηθικές αξίες που η αμερικανική οικογένεια αρχίζει να απομακρύνει. Την ηθική τριγύρω που ξεθωριάζει. Τραγουδάει με πάθος το «SOME FOLKS». Για κάποιους που αγαπούν να βλέπουν «κόκκινο», και κάποιους άλλους, που ζουν σαν να μην υπάρχει λόγος. Αναρωτιέται θεατρικά και για το τι συμβαίνει τριγύρω όπως όλοι. Και το αναγάγει σε τέχνη. Το πάει απευθείας Broadway! Ο δίσκος του σοκάρει. Και καλά κάνει, ξυπνά συνειδήσεις. Και απογειώνεται στα billboards. Η Patti Smith, από την άλλη, γέννημα-θρέμα της Νέας Υόρκης της εποχής, πιάνει τον παλμό της πόλης από τα μαλλιά. Μεγαλώνει δίσκο με τον δίσκο. Γράφει ποίηση, στίχους, πρόζα. Σχηματίζει το ένα group μετά το άλλο. Στο τέλος γνωρίζει και ερωτεύεται τον Springsteen. Εκείνος της γράφει το «BECAUSE THE NIGHT». Εκείνη το απογειώνει με το πάθος στην ερμηνεία της. Ένα δίσκο πριν, μας είχε ήδη σκιαγραφήσει το μέλλον της με το «DISTANT FINGERS». Και δύο δίσκους μετά, μας μέθησε με το «DANCING BAREFOOT». Μέσα σε λίγα χρόνια, το κοινό την παρομοιάζει με τον «θυλικό Bob Dylan». Μια ταμπέλα που άργησε να ξεφορτωθεί. Μιλώντας φυσικά για Bob Dylan, είναι ο καιρός που ο ίδιος καλλιτέχνης ανανεώνει και ορίζει ξανά τον εαυτό του. Βρίσκει νέο έδαφος σε συγκεκριμένες θεματολογίες. Οι καιροί του protest έχουν περάσει στην ιστορία. Εκείνος γυρίζει σελίδα και έλκεται από το Θείο. Κυκλοφορεί το ‘street legal’, και λίγο αργότερα το ‘Slow train coming’, με το «MAN GAVE NAME TO ALL THE ANIMALS», ένα μεθυστικό noir τύπου τραγουδάκι, που γίνεται ένα από τα πιο φιλικά κομμάτια του Νεουορκέζικου ραδιοφώνου. Συνεχίζει να επιστρέφει στην Νέα Υόρκη, και να κυρήττει την νέα του ταυτότητα. Ο Stevie Wonder, είναι πια ένας φτασμένος καλλιτέχνης. Από τα υπόγεια της Motown στα σαλόνια της μεγάλης πόλης. Την ίδια εποχή κυκλοφορεί το «PASTIME PARADISE», ένα τραγούδι-ωδή στην underground κατάσταση που βρίσκεται η πόλη εκείνο τον καιρό. Η αλλαγή του ατόμου, από την εξαθλίωση στην ελεγχόμενη ανάταση της ψυχής του, και η ελπίδα σε ένα καλύτερο κόσμο. Είτε σε αυτή την ζωή, είτε στην άλλη. Στο ίδιο μοτίβο, ο John Lennon έχει στήσει την βάση του στην Νέα Υόρκη. Από εκεί αρχίζει τον προτεσταντικό του αγώνα για τα δικαιώματα του ατόμου. Γράφει ελεύθερη από συνειδησιακή πίεση μουσική, ζει τον έρωτα του, τα βάζει με το σύστημα και ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο. «POWER TO THE PEOPLE», μεταξύ άλλων, είναι ένα σημαντικό του δημιούργημα. Στην Νέα Υόρκη δυστηχώς, θα πέσει επίσης νεκρός από τις σφαίρες ενός ψυχομανιακού θαυμαστή του.

Δεν υπάρχει όμως καλλιτέχνης που να απεικόνησε καλύτερα την Νέα Υόρκη εκείνων των καιρών από τον Lou Reed. Ο δίσκος του, ‘transformer’, ήταν ένα από τα πιο ισχυρά και μπολιασμένα κομμάτια τέχνης, που κατάφερε να μαγνητίσει χιλιάδες καρδιές και να εισχωρήσει βίαια αλλά και αποφασιστικά, στις συνειδήσεις του τότε κόσμου. Το οξύμωρο των δύο ταυτοτήτων, μιας ενός ευυπόληπτου πολίτη, και μιας ένος φρενήρη ψυχωτικού χαρακτήρα που επαφίεται στις ηδονηστικές του τάσεις, είναι η κεντρική θεματολογία της εν λόγω συλλογής. Αστάθεια, τάση για φυγή, εξωτερίκευση της αληθινής ταυτότητας, coming out of the closet, μπαράκια, μουσικές σκηνές, gay clubs, φιλίες που βρίσκονται υπό ερώτηση, και φυσικά, μια «PERFECT DAY»! Όπου μια βόλτα στο πάρκο, σε βοηθά να βρεις τις απαντήσεις μέσα σου, να ανακτήσεις τον εαυτό σου, και να γυρίσεις πάλι πίσω σε αυτό που είσαι. Τα «MAKE UP» και «TAKE A WALK ON THE WILD SIDE», συνοδεύουν όλο το εναλλακτικό εγχείρημα με πλούσιο gospel βιμπράτο και γήινο συναίσθημα.

Η Νέα Υόρκη, ωστόσο, είναι μια πόλη με ΠΑΛΜΟ εκείνο τον καιρό! Δεν ήταν μόνο η καλλιτεχνική της ατμόσφαιρα που προσέφερε καλλιεργήσιμο έδαφος για πολλούς καλλιτέχνες. Ήταν και η μοναδική μουσική σκηνή, το Broadway, και η νυχτερινή της έκρυθμη διασκέδαση. Το studio 54, όπως προείπα, υπήρξε το κοινό καλλιτεχνικό καταφύγιο, και σημείο αναφοράς της εποχής. Μέσα σε αυτό, ό,τι καινούργιο και παλιό, ακουγόταν στην ηλεκτρισμένη διαπασών. Οι Rolling Stones υπήρξαν συχνοί επισκέπτες εκεί. Επηρεασμένοι από τους μοντέρνους ρυθμούς της DISCO, συνεισφέρουν με τα «MISS YOU», «HOT STUFF» και «EMOTIONAL RESCUE»! Το μπάσο δυναμώνει στα τραγούδια, γίνεται πια βασικό στοιχείο των συνθέσεων της εποχής, και όλοι ζητούν groove, funk και soul. Ρυθμούς που να μπορούν να κουνήσουν το κορμί τους με αυτούς. Οι Bee Gees γίνονται μέσα σε μια νύχτα superstars. Εκτοξεύονται με τα «NIGHTS ON BROADWAY» και «STAYING ALIVE». Το ίδιο ακριβώς και οι Blondie, ένα alternative punk μουσικό σχήμα, το οποίο σείει το Studio 54 και τα υπόλοιπα clubs της πόλης με τα «ONE WAY OR ANOTHER» και «HEART OF GLASS»! Στο ίδιο μήκος κύματος και οι Queen με τον Michael Jackson. Συμπληρώνουν την up-tempo διάθεση του λαού με τα «ANOTHER ONE BITES THE DUST» και «DON’T STOP TILL GET ENOUGH» αντίστοιχα! Ομοίως και οι Kiss, με το «I WAS MADE FOR LOVING YOU». Γίνεται χαμός στις disco, στα clubs και τα νυχτερινά εναλλακτικά στέκια. Η πόλη λάμπει από φώτα, μουσική, ηχόχρωμα και μεταμοντερνισμό. Ο κινηματογράφος ανθίζει και επίκεντρο γίνεται ο άνθρωπος με τις αδυναμίες του. Η πάλη μεταξύ του καλού και του κακού συνεχίζει. Ωστόσο, στην ιδιοσυγκρασία των δημιουργών, αυτή γίνεται ακόμα πιο άνιση. Το «καλό» δεν επικραττεί τόσο εύκολα πια από το «κακό», και μάλιστα, ορισμένες φορές, οι ταινίες δεν έχουν happy ending. Έχουν ωστόσο, ένα τελείωμα όπου, ο θεατής μπορεί να εκτιμήσει καλύτερα αυτό που ο ίδιος ζεί, και να φτιάξει κάτι καλύτερο για το μέλλον του.

Οι David Bowie και Iggy Pop, εκείνο τον καιρό, ξόδευαν τον χρόνο τους στο Βερολίνο. Ο Bowie ανακάλυπτε καινούργιους ήχους, ο Iggy Pop, προσπαθούσε να επαναπροσδιορίσει τον εαυτό του. Μαζί παρήγαγαν ορισμένους από τους πιο σημαντικούς δίσκους της εποχής. Η Dance-pop σκηνή του Βερολίνου, ομοίαζε με αυτήν της Νέας Υόρκης. Έτσι και τα “lust for life” και “New Values”, έφτασαν τον Iggy Pop μέσα στο επίκεντρο του σεισμού στην πόλη. Το «DON’T LOOK DOWN» έγινε ένα από τα πιο ‘ανεβασμένα’ στον αέρα τραγούδια στο αμερικανικό ραδιόφωνο. Όχι και άσχημα για ένα τύπο, που τα είχε μόνιμα με τα ρούχα του! Η δεκαετία πλησιάζει στο τέλος της. Οι Supertramp αναδύονται στο προσκήνιο. Είχαν ήδη προιδεάσει το κοινό τους με το «SCHOOL». Ωστόσο, το “breakfast in America” ήρθε για να μείνει στην ιστορία. Το ομώνυμο άσμα τους, μαζί με το «THE LOGICAL SONG», καταγράφουν την νέα αλλαγή πολιτιστικής κουλτούρας. Το εγωκεντρικό αδιέξοδο του σύχρονου ανθρώπου. Αρκετά υλιστικό, ειρωνικό και αβέβαιο. Ποιητική δικαιοσύνη, για μια χώρα, και μια πόλη, όπου υποστηρίζει συνταγματικά τα αγαθά της ελευθερίας…

Πολλοί ακόμα καλλιτέχνες πλαισίωσαν την εν λόγω εποχή της πόλης, και της πρόσφεραν ένα ανεξίτηλο ιστορικά χρώμα, και ένα βαθυκόκκινο άρωμα νοσταλγίας. Οι pop-art εικόνες του σήμερα, φανερώνουν περίπου 50 χρόνια μετά, ότι η ένταση και η επίδραση της στην τότε, αλλά και την σημερινή κοινωνία ήταν απλώς τεράστια. Ήταν η δική μας μουσική κληρονομιά. Ίσως και των παιδιών μας. Το δυστυχές φυσικά, είναι ότι νιώθω, ότι αυτή η ένταση δεν υπάρχει σήμερα. Συνήθως ανακυκλώνεται. Επαναλαμβάνεται. Ποια ταινία σήμερα, είναι η νέα αντίστοιχη «Φωλιά του Κούκου»? Ποιος δίσκος μπορεί να αγγίξει το ‘Easter’ της Patti Smith? Ποιος είναι ο νέος Lou Reed, και ποιος θα μπορέσει ποτέ να φτάσει τον Bruce Springsteen? Ας είμαστε αισιόδοξοι. Κάποιος εκεί έξω θα υπάρχει. Υπάρχει ταλέντο, υπάρχει μέλλον. Φτάνει να μην βασίζεται στο «γρήγορο» και το «εύκολο». Το ασήμαντο και το εφήμερο. Να γίνει η τέχνη τρόπος για να ζει πνευματικά κανείς, και όχι υλιστικά. Να ζει η τέχνη μέσα από τον καλλιτέχνη, και όχι αυτός μέσα από την τέχνη. Πολλά ακόμα μπορούν να ειπωθούν από τους σημερινούς ανθρώπους. Το σύστημα δεν θέλει τις φωνές αυτές. Αλλά ούτε και τότε τις ήθελε. Ήθελε μια φωνή, την φωνή που έχουν τα «κοτόπουλα», τα πρόβατα, και όλα τα υπόλοιπα της φάρμας των ζώων. Τότε υπήρχε Nixon και Watergate. Σήμερα Trump και βεβήλωση των αξιών. Τότε Vietnam, τώρα Ιράκ και Συρία. Η φωνή πρέπει να γίνει ισχυρότερη. Το καλοκαίρι πλησιάζει, θερμό και φέρει τον αέρα της αλλαγής. Κάνει τους ανθρώπους να ενώνονται. Να σηκώνουν λάβαρα ενάντια στην φυλάκιση των προσωπικών ελευθεριών. Να εναντιώνεται στα κατεστημένα, στον «μεγάλο αδερφό», τις ταυτότητες και τα τσιπάκια του ολοκληρωτικού καθεστωτικού ελέγχου. Να αγαπάει με πάθος την ελευθερία και τους εκφραστές της. Σκεφτείτο λίγο. Αυτή είναι η Νέα Υόρκη που θέλω να θυμάμαι. Αυτή είναι η Νέα Υόρκη που σας προσφέρω μέσω από αυτό το κείμενο. Αυτοί είναι οι τότε εκφραστές της. Αυτό το έργο τους. Λαμπερό και ζοφερό, μισό η ολοκληρωμένο. Σίγουρα εμπνευσμένο, σίγουρα αξιόλογο.