ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ποτέ να μη ξεχάσουμε τη γιορτή της μητέρας!

Η γιορτή της μητέρας ή ημέρα της μητέρας είναι κινητή εορτή προς τιμήν της μητέρας και της μητρότητας. Στην Ελλάδα και σε πολλές άλλες χώρες, γιορτάζεται την δεύτερη Κυριακή του μήνα Μάη.

Οι πρώτες αναφορές για Γιορτή της Μητέρας και της μητρότητας έρχονται από την αρχαία Ελλάδα.

Η μητέρα Γη (Γαία) σύζυγος του Ουρανού είναι η προσωποποίηση της φύσης, που γεννά όλο τον κόσμο και λατρεύεται σαν η υπέρτατη θεότητα. Η λατρεία περνά στη συνέχεια στην κόρη της, Ρέα, σύζυγο και αδερφή του Κρόνου. Η Ρέα λατρεύεται σαν η "Μητέρα των Θεών", καθώς φαίνεται να είναι η πρώτη, που γέννησε με τοκετό και ανάθρεψε τα παιδιά της με μητρικό γάλα. Οι αρχαίοι Έλληνες απέδιδαν τιμές στη Ρέα κάθε άνοιξη, καθώς ήταν και θεά της γης και της γονιμότητας.

Αλλά ας αφήσουμε τον Κώστα Μπιλίρη που μας γράφει τόσο όμορφα για την "ΜΑΝΑ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ" για άλλη μια φορά να μας ταξιδέψει.

Καλή σας ανάγνωση και χρόνια πολλά σ' όλες τις Μανούλες του κόσμου.

Ψάχνοντας παράλληλα και την εξελισσόμενη γλωσσική λειτουργικότητα, περισυλλέξαμε εκφράσεις του λαού μας, γύρω από το θέμα. «Μάνα».

Οι Έλληνες δηλώνουν απόλυτη εξάρτηση από τη μάνα τους. Τεράστιο ενδιαφέρον γι΄αυτήν. Ο χαμός της δεν αντικαθίσταται από άλλες μανάδες. Ούτε φυσικά και από άλλες αξίες. Γνωστή η δήλωση.

«Δική μου μάνα πέθανε, καμιά μην απομείνει». Εγωισμός, συγγενική υποταγή, αιματολογική εξάρτηση; Οπωσδήποτε κάτι δυνατό.

Η μάνα οριοθετεί την κληρονομικότητα. Επιβάλλει θεσμό και σηματοδοτεί τη γνησιότητα της οικογενειακής κυριαρχίας. Πώς εξελίσσεται η ζωή και πώς διαρθρώνεται αξιολογικά η οικογενειακή δομή;

«Κατά μάνα κατά κύρη, κατά γιό και θυγατέρα». Είναι και μια υπόδειξη για το πώς θα ιεραρχείται και θα προχωράει η οικογένεια.

Πώς αρχίζεις να αφηγείσαι κάτι δυσάρεστο, ή κάτι εντυπωσιακό;

«Ω ρε μάνα μου τι έπαθα- ω ρε μάνα μου τι είδα»!

Τι λες όταν πέφτεις και χτυπάς; Ποιόν επικαλείσαι; Τη μάνα σου. Γνωστή και συνηθισμένη η αναφορά. «Αχ μάνα μου- Αχ μανούλα μου».

Κι αυτό γιατί; Επειδή όταν περνάς τις παιδικές αρρώστιες, η μάνα σου είναι εκείνη που παραμένει συνεχώς κοντά σου και σε φροντίζει. Όχι πως ο πατέρας αδιαφορεί. Αλλά βρίσκεται στη δουλειά του.

Όμως ένας λαογράφος ισχυρίζεται. «Και το παιδί που δε γνώρισε μητέρα, σε δύσκολες περιστάσεις τη μάνα του θα επικαλεσθεί».

Τεράστια η επίδραση της μάνας στη γλώσσα.

Τι λέμε όταν διεκδικούμε κάτι λογικό; - Μάνα μάς γέννησε και μας.

Τι συμβαίνει σε περίπτωση ακαταστασίας; - Χάνει η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα.

Πώς υπαινισσόμεθα τιμωρία, ή εκδίκηση; - Θα κλάψουν μανούλες. (Φέρτε δοχείο δακρύων).

Πώς εγγυόμεθα την αγνότητα μιας νέας; - Είναι όπως τη γέννησε η μάνα της. (Θα μου πεις, ποιος την έψαξε);

Πέστε μου μια ωραία σχετική ευχή. – Να σε χαίρεται η μανούλα σου.

Πώς απειλεί ο εκνευρισμένος; - Θα φτύσεις το γάλα πούφαγες από τη μάνα σου.

Τι λέει όποιος επιδεικνύει πείρα και γνώσεις; - Βρε σε μένα τα πουλάς αυτά; Εγώ σ΄έχω γεννήσει.

Ο παλληκαράς «είναι από μάνα». Γνωστός χαρακτηρισμός στην επαρχία, για κάποιον που έδρασε αποτελεσματικά.

-Βρε τούριξε του αλλουνού σφαλιάρα.

-Καλά τούκανε. Αυτός είναι από μάνα.

Σε τέτοιες περιπτώσεις, τι τον θέλουμε τον πατέρα; Ας θυμηθούμε και μια παλαιότερη καταγγελία για τον παλιάνθρωπο, τον αφιλότιμο, τον κακό χαρακτήρα. «Εσένα δε σε βύζαξε μάνα. Σε βύζαξε σκύλα».

Να και μια παλαιότερη έκφραση αγανάκτησης. «Μάνα που σε γένναγε»!

Που θα σε τιμωρήσω δηλαδή και θα την κάνω να κλάψει.

Πώς λέγεται το μέρος που αναβλύζει νερό; - Βρυσομάνα.

Πώς λέγαμε το δέσιμο του νερού για τον υδρόμυλο; - Νερομάνα. Ο επιτήδειος είναι «μανούλα». Γνωστή φράση και μάλιστα επαινετική. «Βρε είναι αυτός μανούλα». Ποια είναι η πιο συνηθισμένη έκφραση θαυμασμού; «Μάνα μου». Βλέπει ο μερακλής την ωραία γυναίκα και απογειώνει την επιθυμία του. «Ω ρε μάνα μου! Αχ μάνα μου, μάνα μου, μάνα μουουου..»

Δηλαδή «Μάνα μου τι βλέπω και τι λαχταρώ».

Το σύμβολο «μάνα» μέσα από διάφορες παροιμιακού χαρακτήρα εκφράσεις, γίνεται σημείο αναφοράς και αιτιολόγησης.

Τι λέμε για κάποιον που κινδυνεύει, αλλά μας είναι αδιάφορο;

«Σάμπως θα τον κλάψει η μάνα μου»;

Δηλαδή η μάνα του δεν θα υποφέρει και δεν θα πονέσει.

Όταν η περίπτωση αφορά τη δική μας αδιαφορία, βάζουμε άλλο ρήμα.

«Σάμπως τον γέννησε η μάνα μου»;

Πότε ένας άνθρωπος είναι άχρηστος για σύμπραξη και συνεργασία; ¨Όταν «δεν τον ξέρει ούτε η μάνα του».

Το λέμε περιφρονητικά για κάποιον που πλασάρεται ως φίρμα και ως λαοπρόβλητος, ενώ είναι άγνωστος και άσημος. Το χρησιμοποιούμε συνήθως όταν καταρτίζουμε καλλιτεχνικά σχήματα, ή ψηφοδέλτια. Και άμα δε σε ξέρει η μάνα σου, άντε να φέρεις κόσμο!

Κυκλοφορεί στο λεξιλόγιο της πιάτσας και μια απωθητική παραπομπή. «Τράβα στη μάνα σου μην πάει κανένας άλλος».

Εδώ δεν υπάρχει ερωτικό υπονοούμενο. Θα ήταν μακάβριο. Εννοεί «Πήγαινε σώος στη μάνα σου, προτού σε σκοτώσουν, οπότε θα πάει κάποιος άλλος να της δώσει το δυσάρεστο μαντάτο». Μάνα μου πόσα ωραία είπα!

Το παραπάνω είναι ένα κείμενο που θα "παιχτεί" στην εκδήλωση που διοργανώνουν Το ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΟΡΑΜΑ Γλυφάδας και η ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΚΗ Ένωση Γυναικών Γλυφάδας –Βούλας
για να τιμήσουν την γιορτή της μητέρας.

Κυριακή 14/ 5 στο ξενοδοχείο Emmantina ( Λ. Ποσειδώνος 33 )και ώρα 20.00 μ.μ.

ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ