«Ευτυχώς ηττηθήκαμε
Σύντροφοι...».
Ο άκρατος κρατισμός
και άκρατος καπιταλισμός είναι οι δύο όψεις του ιδίου νομίσματος
Για κάτι περισσότερο από
εβδομήντα χρόνια η υφήλιος βρισκόταν μεταξύ συμπληγάδων πετρών σε μια
πραγματική «ισορροπία τρόμου» μεταξύ δύο εντελώς αντίθετων κόσμων. Τον έναν τον
ονόμαζαν κόσμο της Ανατολής (κάποιοι και Ανατολικό Μπλοκ και Σιδηρούν Παραπέτασμα*)
και τον άλλον κόσμο της Δύσης (κάποιοι ιμπεριαλιστικό και καπιταλιστικό
κόσμο της ανισότητας, της ιδεολογίας του υλισμού και του ίδιου του
νεοφιλελευθερισμού). Η μοναδική περίπτωση που αυτοί οι δύο μεγάλοι πολιτικοί
και στρατιωτικοί συνασπισμοί κρατών συνεργάστηκαν, ήταν, κατά τη διάρκεια του
Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ωστόσο μετά την ήττα του γερμανικού ναζισμού, πρώτη τους
έγνοια ήταν να μοιράσουν ξανά τον κόσμο σαν αγέλες προβάτων, εφαρμόζοντας τις
ίδιες και σε πολλές περιπτώσεις χειρότερες μεθόδους καταπίεσης ακόμη από τον
Αδόλφο Χίτλερ…
Ενδιάμεσος χώρος είναι αυτός του
λεγόμενου τρίτου κόσμου ή Κινήματος Αδεσμεύτων χωρών, ένας κόσμος πιο
ανθρώπινος που δέχεται τις ακατάπαυστες ισχυρές/αφόρητες πιέσεις και σε πολλές
περιπτώσεις ένα άνευ προηγουμένου πολιτικό και οικονομικό bulling, κοινώς εκφοβισμό/βία/νταϊλίκι και
από την Ανατολή και από τη Δύση (οι λεγόμενοι ισχυροί δεν επιτρέπουν ποτέ στους
μικρούς να είναι αδέσμευτοι). Η περίπτωση της Κύπρου αποτελεί ένα από τα πλέον
χαρακτηριστικά παραδείγματα, αφού βρέθηκε να συνθλίβεται στις μυλόπετρες
Ανατολικών και Δυτικών που και οι δύο ήθελαν και θέλουν να την χρησιμοποιούν
για τους δικούς τους στρατηγικούς σκοπούς. Από την μια οι Αμερικανοί που την
έβλεπαν και την βλέπουν σαν ένα τεράστιο αεροπλανοφόρο και από την άλλη οι
Σοβιετικοί και σήμερα οι Ρώσοι που την ήθελαν και την θέλουν μακριά από την
δυτική στρατιωτική συμμαχία του ΝΑΤΟ. Αυτός άλλωστε ήταν και ο λόγος που πάλεψαν
με όλα τα θεμιτά και αθέλητα μέσα τον ενωτικό αγώνα των Κυπρίων. Κακά τα ψέματα,
η made
in USA de-facto διχοτόμηση
βόλεψε και τους Σοβιετικούς που ωφελήθηκαν τα μέγιστα από τη σύγκρουση δύο
σημαντικών νατοϊκών συμμάχων! Εξ ου και οι λυκοφιλίες με την Άγκυρα και της
πρώην Σοβιετικής Ένωσης και σήμερα της Ρωσίας. Θυμίζω ότι ο πρώτος που
αναφέρθηκε, σε ανύποπτο μάλιστα χρόνο, σε ομοσπονδιακή λύση του Κυπριακού, ήταν
ο Αντρέι Γκρομίκο τον Ιανουάριο του 1964! Χιλιοειπωμένη διαπίστωση αλλά πάντα
επίκαιρη: Φιλίες μεταξύ των κρατών δεν υπάρχουν, υπάρχουν μόνο συμφέροντα.
Για τους Ανατολικούς οι Δυτικοί
ήσαν πάντα θανάσιμοι εχθροί που έπρεπε πάση θυσία να αφομοιωθούν στον
ολοκληρωτισμό της διεθνιστικής τους πολιτικής, θεωρία που υποστηρίζει την
προώθηση της διεθνούς συνεργασίας και συνεννόησης, πνευματικά και πολιτικοκοινωνικά
και φέρει την πεποίθηση ότι τα έθνη είναι τεχνητοί και ανεπιθύμητοι
σχηματισμοί! Μέση λύση γι’ αυτούς δεν υπήρχε! Και για τους Δυτικούς οι
Ανατολικοί ήσαν ο κόσμος της καταπίεσης και ανελευθερίας. Οι δύο αυτοί κόσμου
επιδόθηκαν σε ένα άνευ προηγουμένου ανταγωνισμό σε όλα τα επίπεδα και κυρίως
στους στρατιωτικούς εξοπλισμούς που αφεύκτως δημιούργησε την «ισορροπία του τρόμου»
και το λεγόμενο «ψυχρό πόλεμο», που δεν ήταν λίγες οι φορές που έφερε την
ανθρωπότητα ενώπιον ενός ολοκληρωτικού ολέθρου.
Σε ό,τι αφορά την οικονομία, οι
χώρες της Σοβιετίας πνίγηκαν από την εξαιρετικά χαμηλή παραγωγικότητα, αφού η
συγκεντρωτική οικονομία έπεσε γρήγορα σε μαρασμό. Όταν ένας άνθρωπος αποφασίζει
για όλα, όταν η οικονομία γίνεται σύνθετη είναι αδύνατον να ανταγωνιστείς την
οικονομία της αγοράς. Ο άκρατος κρατισμός τροφοδοτούσε την τεμπελιά διότι έπαψε
να υπάρχει το κίνητρο. Ο συγκεντρωτικός και γραφειοκρατικός κολεκτιβισμός και ο
αυταρχικός πολιτικός και αστυνομικός έλεγχος μιας αδρανούς, πολιτικά και
πολιτισμικά στάσιμης κοινωνίας αποτελούσαν σοβαρές αιτίες της δομικής κρίσης
του κομμουνιστικού συστήματος. Η επίσημη ιδεολογία, στο όνομα της οικοδόμησης
μιας αταξικής και αρμονικής κοινωνίας, καταπολεμούσε τον πλουραλισμό κάθε
είδους. Για τα πάντα αποφάσιζε μόνο το Ανώτατο Σοβιέτ!
Και είναι ν’ απορείς πως στην
Ελλάδα έγινε πραγματική σφαγή για να εφαρμόσουμε και εμείς ένα τέτοιο
ανελεύθερο/στυγνό καθεστώς! Ο Στέλιος Γιατρουδάκης Υφηγητής στο Ινστιτούτο της
Τασκένδης (υπήρξε ηγετικό στέλεχος του Κ.Κ.Ε και έλαβε ενεργά μέρος στον
ελληνικό εμφύλιο), έκανε μια βαρυσήμαντη επ’ αυτού δήλωση στην εκπομπή της ΝΕΤ
του διακεκριμένου δημοσιογράφου Στέλιου Κούλογλου με θέμα «Κουμμουνισμός η
μεγάλη ουτοπία του εικοστού αιώνα»: «Οι Έλληνες
πολιτικοί πρόσφυγες που κατέφυγαν στην Σοβιετική Ένωση, σύντομα κατάλαβαν ότι
δεν είχαν φτάσει στο παράδεισο όπως τους έλεγαν. Ο Σοβιετικός πολίτης ο πρωτοποριακός
με τον οποίο τους φούσκωσαν τα μυαλά, ανακάλυψαν ότι δεν ήταν άλλο από μια
μαύρη προπαγάνδα! Οι ρεμούλες, οι κλεψιές είχαν γίνει φανερές παντού. Υπήρχαν
μερικοί κλάδοι που αυτό ήταν πιο εμφανές...». Ο Τάκης Λαζαρίδης επίσης από
τους πρωταγωνιστές με το Κ.Κ.Ε. στον ελληνικό εμφύλιο, έγραψε μάλιστα και
σχετικό βιβλίο με τίτλο «Ευτυχώς ηττηθήκαμε Σύντροφοι...».
Αντίπαλο δέος του Κομουνισμού
ήταν ο άκρατος καπιταλισμός που από την μια έφερνε και φέρνει τεράστια κέρδη
στα οικονομικά τραστ, από την άλλη όμως δημιουργεί μεγάλες στρεβλώσεις στην
καθημερινή ζωή των ανθρώπων, αφού στις πλείστες περιπτώσεις εξαφανίζει και
ισοπεδώνει το κοινωνικό κράτος και τις αδύναμες οικονομικά τάξεις.
Ανάμεσα στα δύο αυτά άκρα
βρίσκεται το σύστημα της μικτής οικονομίας και του υγιούς πολιτικού
πλουραλισμού, όπου οι βασικές δομές λειτουργίας ενός κράτους και κυρίως οι
κοινωφελείς οργανισμοί, είτε είναι κρατικοί, είτε ελέγχονται κατευθείαν από την
κεντρική εξουσία. Όσες χώρες ευτύχησαν να πετύχουν αυτήν την ισορροπία (σε
συνδυασμό με την αξιοκρατία, την αριστεία και την απονομή δικαιοσύνης), προόδευσαν
πραγματικά και έδωσαν το δικαίωμα για πιο ανθρώπινες συνθήκες ζωής στους
πολίτες τους. Με δωρεάν Παιδεία και Υγεία και φτηνά τιμολόγια στις υπηρεσίες
πρώτης ανάγκης. Τομείς που για το καπιταλιστικό σύστημα αποτελούν κάτι σαν
απαγορευμένο καρπό.
Εν κατακλείδι: Το τέλος της
σοβιετικής δυναστείας που ήρθε τόσο αιφνίδια και τόσο γρήγορα, με τα
κομμουνιστικά καθεστώτα να πέφτουν σαν χάρτινοι πύργοι, δεν έφερε καλύτερες
μέρες. Και δεν έβαλε δυστυχώς, όπως, ίσως, περίμεναν οι περισσότεροι, τον κόσμο
σε τάξη! Αντιθέτως δημιούργησε μεγαλύτερες ανισότητες στην παγκόσμια κοινότητα
και έφερε μεγαλύτερη αταξία… όχι γιατί ήταν καλός ο κουμμουνισμός (η δικτατορία
του προλεταριάτου δεν μπορεί να έχει σχέση με τη Δημοκρατία), αλλά γιατί το
ίδιο απαράδεκτος είναι και ο αχαλίνωτος καπιταλισμός… Ωστόσο η κατάρρευση του
λεγόμενου «υπαρκτού σοσιαλισμού», δεν οφείλεται όπως υποστηρίζουν πολλοί σε μια
σειρά λαθών, που έγιναν στα τελευταία χρόνια του καθεστώτος, στην «προδοσία»
του Γκορμπατσόφ και στην ολέθρια περεστρόικα. Τα οργανικά ελαττώματα του σοβιετικού
παραγωγικού συστήματος, η ηθική και πολιτική χρεοκοπία τους, ο σταλινισμός που
αμαύρωσε την ιδεολογία του κομμουνισμού, σε συνδυασμό με το ιδεολογικό ψεύδος
και την πολιτική καταπίεση είναι που έφεραν
την κατάρρευση ..
*Σιδηρούν Παραπέτασμα (iron
curtain) ονομάστηκε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η νοητή διαχωριστική
γραμμή μεταξύ αφ’ ενός της Σοβιετικής Ένωσης και των υπό την επιρροή της
κομμουνιστικών καθεστώτων στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης (Πολωνία,
Τσεχοσλοβακία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Βουλγαρία κ.τλ), και αφ’ ετέρου των κρατών
του νατοϊκού συνασπισμού και των συμμάχων τους. Τον όρο Σιδηρούν
Παραπέτασμα χρησιμοποίησε για πρώτη φορά ο Ουίλσον Τσώρτσιλ
κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στις Η.Π.Α. τον Μάρτιο του 1946.
Δρ. Αυγουστίνος (Ντίνος) Αυγουστή
Επίκουρος καθηγητής στο Τ.Ε.Ι. Λάρισας
Από το Μονάγρι Λεμεσού
