ΛΙΓΑ ΨΕΥΤΙΚΑ ΛΟΓΙΑ

του Κώστα Μπιλίρη

Σκέψεις και προβληματισμοί περί του ψεύτικου ντουνιά και της κάλ- πικης κοινωνίας ένεκα… Όχι. Ας αφήσω το μόρτικο ύφος. Δε μου πάει. Βγαίνω ψεύτικος.

Φίλες και φίλοι, με αφορμή το ψέμα που καταναλώνουμε καθημερινά και μάλιστα σε χώρους επίσημους, επιτρέψτε μου να επιχειρήσω κάποιες σχετικές αναφορές, ενημερωτικού χαρακτήρα περί ψέματος. Η αλήθεια είναι, πως φιλοδοξώ να σας κάνω να γελάσετε και λίγο.

Ανατολίτης σοφοδιδάσκαλος συμβουλεύει. «Στον κήπο των σχέσεών σου μην καλλιεργήσεις το ψέμα». Σοφέ μου, κήπος σχέσεων, όπως γίναμε, δεν υπάρχει. Καμιά γλαστρίτσα, ίσως. Προχωρώ όμως στα δικά σου λόγια.

«Τους σπόρους τού ψέματος, μην τους αγοράσεις ποτέ. Αν κατά λάθος φυ- τέψεις ένα ψέμα, άστο απότιστο να ξεραθεί».

Εγώ το αφήνω φίλε μου, αλλά ξέρεις πόσοι άλλοι, επιμένουν να μου το ποτίζουν;

Με λίγη προσοχή και χωρίς να είσαι σοφός, ανακαλύπτεις ότι: η ζωή μας στο τέλος αποδεικνύεται ένα ψέμα. Το ψέμα από την αρχή ως το τέ- λος, αποδεικνύεται ζωή.

Κάποιος άλλος, προφανώς ενάρετος, μας πληροφορεί. «Η αλήθεια προέρχεται από το Θεό». Το ξέρουμε. Η αλήθεια και το ψέμα, έχουν δια- φορετική προέλευση. Ο Θεός βρήκε την αλήθεια, ο διάβολος βρήκε το ψέ- μα και ο άνθρωπος, βρήκε το διάβολό του.

Πάντως κακά τα ψέματα. Για να γλυκάνεις την αλήθεια, πρέπει να την ανακατέψεις με λίγο ψέμα. Γιατί το ψέμα - πώς να το κάνουμε - είναι γλυ- κό. Δε σημαίνει βεβαίως πως όταν δεν υπάρχει ζάχαρη, μπορούμε να ρί- χνουμε μέσα στον καφέ μας λίγο ψέμα.

Εύκολα όμως μπορούμε να παρατηρήσουμε. Αν δεν υπήρχε το ψέμα, η αλήθεια δεν θα κατάφερνε ποτέ να αποδειχθεί, ούτε και να αναδειχθεί. Με άλλα λόγια, η αλήθεια στο ψέμα είναι και λιγάκι υποχρεωμένη.

Κάπου διαβάσαμε και μια σχετική συμβουλή. «Στον καθρέφτη τού ψεύδους, ενδέχεται να δεις μέσα την αλήθεια. Αλλά πρόσεχε. Μην ξεγε- λασθείς».

— Τώρα; Αυτό έγινε από τότε που βγήκαν οι καθρέφτες.

Κοίτα μπέρδεμα! Σε διαγωνισμό για το μεγαλύτερο ψέμα, το πρώτο βραβείο, μοιράστηκαν δυο διεκδικητές. Ο ένας είπε. «Υπάρχει αλήθεια». Ο άλλος ισχυρίστηκε. «Δεν υπάρχει αλήθεια». Κάποιος πρόσθεσε. Μάλ- λον υπάρχει σκοπιμότητα.

Μάλιστα. Αυτοί οι δυο μοιράσθηκαν, το πρώτο βραβείο! Εμένα ασφα- λώς, σαν ψέμα μου φαίνεται.

Σύμφωνα με μια ευθυμογραφική άποψη του συγγραφέα Μαρκ Τουαίν, έχουμε εν χρήσει, τριών ειδών ψέματα. Το κοινό ψέμα, την ψευδορκία και τις στατιστικές. Μερικές ελληνικές εφημερίδες, τα χρησιμοποιούν και τα τρία. Εάν μάλιστα σ’ αυτά τα τρία ψέματα, προσθέσεις τις προε- κλογικές υποσχέσεις, τις κυβερνητικές εξαγγελίες και τα κασέ των τρα- γουδιστών, έχεις μια πλήρη εικόνα της ελληνικής κοινωνίας. Πώς; Τα κα- σέ των ποδοσφαιριστών; Αυτά είναι τόσο πολύ αληθινά, που μοιάζουν με ψεύτικα.

Στην ελληνική πιάτσα και γενικότερα στη σύγχρονη ελληνική κοινω- νία, το ψέμα κυκλοφορεί με πολλές εννοιολογικές και φραστικές παραλ- λαγές.

Ξεκινάει από τρίχες, εξελίσσεται σε ξουρίες και ξούρες, μετασχημα- τίζεσαι σε μούσι, παίρνει τις αποχρώσεις τού φούμαρου, αποκτάει τις δι- αστάσεις τής μπαλαφάρας, αποδεικνύεται κοτσάνα, εμφανίζεται σα μπα- ρούφα, αναγορεύεται σε μπούρδα, καταλήγει μπαλαμούτι και σε υποχρε- ώνει μερικές φορές να αναφωνήσεις «ωχ το μάτι μου».

Το ψέμα είναι καταδικασμένο από όλες τις εποχές, από όλους τους λα- ούς και όλες τις θρησκείες του κόσμου. Σε μας εδώ τους ελληνορθόδοξους και ενάρετους χριστιανούς, είναι γνωστή η εντολή του Θεού «μην ψευδο- μαρτυρήσεις». Όχι όμως και «ου ψευδολογήσεις». Τέλος πάντων… Χαρα- κτηριστική παραμένει βεβαίως και η παροιμιακή απειλητική έκφραση: ο ψεύτης και ο κλέφτης τον πρώτο χρόνο χαίρονται.

— Αλλά για κάτσε! Ένας χρόνος είναι λίγο;

Ενδεικτική βεβαίως της λαϊκής αποστροφής προς το ψέμα, είναι και η άλλη πασίγνωστη παροιμία μας. «Όποιος λέει την αλήθεια, έχει το Θεό βοήθεια».

— Εμένα πάντως δεν με αφορά. Έχω το Θεό βοήθεια από άλλη πη- γή. Κακό είναι; Ζούμε σε εποχή εναλλακτικών λύσεων.

Περί ψεύδους ο λόγος και ας μείνουμε λίγο ακόμη στο χώρο της θρη-

σκείας, για να πούμε κάτι που το βρίσκω ενδιαφέρον.

Ο Ιουδαϊσμός και ο Χριστιανισμός, απαγορεύουν το ψέμα ρητώς και κατηγορηματικώς. Η Ινδουιστική θρησκεία το επιτρέπει μόνο σε δυο πε- ριπτώσεις. Πρώτον για να σώσει κανείς μια ζωή και δεύτερον για να παι- νέψει σε μια γυναίκα, ένα προσόν που εκείνη δεν έχει.

— Η θρησκεία το επιτρέπει. Η γυναίκα όμως το συγχωρεί;

Τώρα κατάλαβα γιατί μερικές πρωταγωνίστριες έγιναν ινδουίστριες… Ψέματα;

Ζούμε σε μια κοινωνία, που τα αληθινά πράγματα λιγοστεύουν. Σε μια εποχή που τα αληθινά πράγματα εξαφανίζονται. Αναρωτιέμαι γιατί εμείς οι νεοέλληνες έχουμε εθνική γιορτή την 25η Μαρτίου και όχι την Πρωτα- πριλιά;