ΤΟ ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ: 2ο Μέρος Π Ε Ρ Ι Β Α Λ Λ Ο Ν Κ Α Ι Γ Λ Ω Σ Σ Α

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ: ΤΑ ΛΟΥΤΡΑ ΚΑΪΤΣΑΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ

2^ο ΜΕΡΟΣ Π Ε Ρ Ι Β Α Λ Λ Ο Ν Κ Α Ι Γ Λ Ω Σ Σ Α

του Κώστα Μπιλίρη

Στις 5 Ιούνη, γιορτάσαμε την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος 2018:Με την ευκαιρία και αυτής της “επετείου” πολλοί είναι αυτοί - οι οποίοι αρέσκονται στις γιορτές - που θα ανακοινώσουν με έμφαση τις προθέσεις τους και τις ευαισθησίες τους για το περιβάλλον. Είμαστε σίγουροι πως ο ρόλος μας των γενικώς «οικολογούντων» τείνει να εκλείψει πλέον. Έτσι είναι πια καιρός να πανηγυρίσουν τη νίκη και ταυτόχρονα εμείς να αποχωρήσουμε και να προχωρήσουμε στην ενασχόλησή μας με πράγματα ευχάριστα για όλους, μακριά από τις άχαρες εκείνες καταγγελίες για παραλείψεις, σκόπιμες αδιαφορίες, παρανομίες και άλλες τετριμμένες πια έννοιες, που προκαλούν την δίκαιη οργή των “καθολικά ασκούντων με χρηστό τρόπο την εξουσία και διοίκηση” σε ό,τι αφορά το περιβάλλον…Τώρα όμως είναι ώρα για να απολαύσουμε το 2ο μέρος από το καταπληκτικό κείμενο του συνεργάτη μας Κώστα Μπιλίρη.

Αλήθεια, τι θα ήταν το περιβάλλον, χωρίς ζώα; Και τι θα ήταν η γλώσσα μας, χωρίς να συμπεριλάβει τις ιδιότητες και αρετές τους για να σκιαγραφήσει, εξομοιώσει και συγκρίνει τη δική μας συμπεριφορά; Θυμηθείτε

Ο αφελής τρωει χόρτο. Ή κουτόχορτο.

Ο δειλός γίνεται λαγός, ή βάζει την ουρά στα σκέλια. Όποιος τραγουδάει φάλτσα, γκαρίζει. Όποιος επιτίθεται με αγριότητα, σκυλιάζει. Όποιος κατηγορεί γαβγίζει ή αλυχτάει. –Τι αλυχτάς; Τι αλυχτάς τόσην ώρα; Σόβγαλα τα μάτια;

Οι συνεχώς αντιτιθέμενοι, τρώγονται σαν το σκύλο με τη γάτα. Ο αμετάπειστος, έχει μουλαρώσει. Ώρε κάτι μουλάρια!

Όποιος τρομάζει, αλαφιάζεται. Από την αντίδραση του ελαφιού όταν ακούει ύποπτο θόρυβο. Η προκλητική γυναίκα λέγονταν λαφίνα. (Άι μωρέ λαφίνα)!

Ο ήρεμος άνθρωπος, χαρακτηρίζεται αρνάκι. Ο μεθοδικός και όποιος έχει καλά ανακλαστικά, είναι γάτα. Ο δυνατός σωματικά αποκαλείται ταύρος. Όποιος αντιδρά, όποιος δεν πείθεται, κλοτσάει.

-Τι έγινε μ΄αυτόν, συμφωνήσατε; -Α μπα. Κλωτσάει.

Όποιος φωνάζει δυνατά, ουρλιάζει. Από το «ωρύομαι», που εκφράζει επικοινωνιακή και φωνητική ιδιότητα των αγριμιών.

Μερικοί γίνονται χαμαιλέοντες. Έχουμε πολλούς απ΄αυτούς.

Όποιος μιμείται, μαϊμουδίζει. Κι απ΄αυτούς έχουμε. Ειδικά στον τομέα της μόδας.Πιάνει μια και αφήνει το μισό στήθος της απέξω. Σε λίγο γεμίζει η πιάτσα ημιγυμνόστηθες. Ρουμελιωτιστί βυζοξεμπλέτσωτες.

Ο τεραστίων διαστάσεων αποκαλείται γορίλας. Ο πολύ άσχημος ουραγκοτάγκος και λίαν επιεικώς χιμπατζής.

Ο δυνατός, ή ο υγιέστατος, είναι θηρίο. Ο αφιλότιμος, παχύδερμο. Ο πλεονέκτης παίρνει τη μερίδα του λέοντος. Και από αυτούς έχουμε. Ο άρπαγας πέφτει σα λύκος στο κοπάδι. Ο πονηρός είναι αλεπού. Μπορεί να μην έχουμε; Λαός γαρ πονηρούτσικος

Ο μαχητικός είναι τσακάλι. Όποιος θέλει να φανεί ότι συμπάσχει, βγάζει κροκοδείλια δάκρυα. Απ΄αυτούς να δεις πόσους έχουμε. Πόσους και πόσες! Ειδικά σε κάτι μνημόσυνα….

Όμως πολύ μείναμε στη ζούγκλα. Μέρος του περιβάλλοντος, ίσως το πιο εντυπωσιακό, αποτελεί αναμφίβολα και το φτερωτό βασίλειο.

Τα πουλιά! Και τι ωραία τραγούδια, που έχουν εμπνεύσει!

Το ολοφάνερο, κάνει «κρα». Από το ρήμα «κράζω». Όποιος ξεφωνίζει, στριγκλίζει.Από το ουσιαστικό στριγξ-στριγκός δηλαδή ο νυχτοκόρακας. Τον έχετε ακούσει; Ούτε γω. Στην εγκυκλοπαίδεια το βρήκα.

Άλλωστε δεν υπάρχει κανένας. Τους εξοντώσαμε όλους. Τι τους θέλαμε; Εμείς τις νύχτες πάμε και ακούμε το Ζαφείρη Μελά, το Σάκη Ρουβά, την Άντζελα Δημητρίου και λοιπές καρακάξες.

Τι λέμε για κείνον που αποτυχαίνει σε μια εύκολη περίπτωση;

-Το έξυπνο πουλί, από τη μύτη πιάνεται.

Και τι κάνει όποιος γελάει ακατάπαυστα; - Κακαρίζει

Όμως τι συνιστούμε στον αχάριστο; Η κότα πίνει νερό, κοιτάει και το θεό.

Όποιος δεν θέλει μπελάδες, κάθεται στ΄αβγά του. Ο πολύ ικανοποιημένος, πετάει από τη χαρά του. Όποιος κάνει ήρεμο ύπνο, κοιμάται σαν πουλάκι. Ο ακοινώνητος, κοιμάται με τις κότες.

Μα να σου πω. Με τόσα που γίνονται πλέον μέσα στη νύχτα, δεν είναι άσχημο να το ρίχνεις νωρίς-νωρίς στον ύπνο.

Ο προβάλλων την ανωτερότητά του, κοκορεύεται.

Ο έξυπνος θεωρείται αετονύχης, ή σαϊνι, ή ξεφτέρι. Δημιουργείται από το Λατινικό «αξίπιτερ», που σημαίνει γεράκι. Και προέρχεται φυσικά από το αρχαίο Ελληνικό οξύπτερος.

Τον μοναχικό τον λέμε κούκο. « Ζύγωσε. Τι κάθεσαι κει πέρα σαν τον κούκο».

Όμως οι κούκοι λιγοστεύουν επικίνδυνα, αποδεικνύει η πραγματικότητα.

Και ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη, λεει η παροιμία. Σε λίγα χρόνια, έτσι που πάμε η άνοιξη δεν θα φέρνει κανέναν κούκο.

Ό,τι εξαφανίζεται , κάνει φτερά. Το μικρό παιδί, χαρακτηρίζεται νεοσσός.

Πότε πρέπει να γίνει μια ενέργεια για να είναι έγκαιρη; "Πριν λαλήσει ο πετεινός". Και φυσικά, αν δε λαλήσει πετεινός, δεν έχει ξημερώσει.

Τι κάνουν οι εριστικοί;- Τρώγονται σαν τα κοκόρια.

Τι δημιουργεί ο κακογράφος; - Ορνιθοσκαλίσματα.

Ο αργός στις κινήσεις του, αποκαλείται κλώσα.

Άντε ρε κλώσα….Άντε ρε! Πολύ τα κλωσάς.

Τον καλλίφωνο τον βαφτίζουμε αηδόνι, ή καναρίνι.

Έντονη επίδραση στη γλώσσα μας, έχει ασκήσει ασφαλώς και το βασίλειο των φυτών. Ή ο φυσικός κόσμος, για όσους δε συμπαθούν τα βασίλεια.

Ένα πρόβλημα αναφύεται ή ξεφυτρώνει. (Από πού ξεφύτρωσες εσύ).

Ό,τι σταθεροποιείται, ριζώνει. Η συγκοινωνία διακλαδώνεται. Κλάδους δεν έχουμε μόνο στα φυτά, αλλά σε όλη την κοινωνική και επαγγελματική κλίμακα. «Κλάδος ιατρών ας πούμε».

Το χαριτωμένο κοριτσόπουλο, αποκαλείται ποιητικά, κρίνο του αγρού.

Όσοι κατοικούσαν στους αγρούς, λέγονταν άγριοι κάποτε, και μετά αγρότες.

Τα τελευταία χρόνια, για κάποιους λόγους, έγιναν πάλι άγριοι ή μου φαίνεται;

Τι λέγαμε όταν μεγάλωναν κάπως τα παιδιά; Ξεστάχυασαν.

Ο ευθύς άνθρωπος μιλάει σταράτα. Δηλαδή τα λόγια του έχουν την ευθεία γραμμή του σταχυού και της σταροκαλαμιάς.

Ο μαγκούφης είναι σαν την καλαμιά στον κάμπο. Ο άτακτος παρομοιάζεται με ζιζάνιο, ο ενοχλητικός με κολιτσίδα. Ενώ όσο αραιά είναι τα σκόρδα, τόσο πιο πολύ προκόβουν. Τώρα τα σκόρδα «Έλληνες» αραιώνουν λόγω υπογεννητικότητας.

Η γλωσσού αποκαλείται τσουκνίδα, η νέα η μεσάτη και ευλύγιστη, λυγαριά.

Η επιθυμητή, κιτρολεμονιά. «Κιτρολεμονιά και μαντζουράνα μου, αρνήσου τους δικούς σου κι έλα αντάμα μου».

Ο άνδρας ο δυνατός είναι δρυς. Ο νέος ο ψηλός και καλοσχημάτιστος, κυπαρίσσι. Μη με κοιτάτε, δεν το είπα για μένα. Ο γέροντας περιγράφεται σαν χιονισμένος έλατος. Κοιτάξτε με.
Η ελιά συμβολίζει την ειρήνη, και τη μακροβιότητα. Η μηλιά την ευφορία. Η δάφνη τη νίκη.

Αφθονούν και τα ονόματα που ανεφύησαν μέσα από ορθόδοξες κολυμπήθρες και μας θυμίζουν άνθη και φυτά.

Λεμονιά και Μηλίτσα, ή Μηλιώ, Ανθή, Ανθούλα, Άνθιμος, Ευανθία, Μαριάνθη, Ροδή, Ροδούλα, Μαργαρίτα, Βιολέτα, Καρυοφυλιά ή Φιλίτσα. Καρυοφύλης ή ….όχι. Φιλίτσας δεν υπάρχει. Μυρτιά, Μυρσίνη, Κρινιώ, Ευθαλία, Τριανταφυλλιά και Τριαντάφυλλος, ή Λάκης. Τριανταφυλλιά ή Λάκα, δεν υπάρχει. Βάϊα, Δάφνη,

Δάφνης και Χλόη, Λουλουδένια ή Λελούδα….Γαρυφαλιά ή Γαρέφω. Μερικοί την έκαναν Γκάρυ. Έβαλε κάποιος στην κόρη του, το όνομα της Μάνας του, για να το τιμήσει. Σάμπως και την είπε κανείς Γαριφαλιά; Όλοι Γκάρυ τη φωνάζουν.

Όποιος ντρέπεται, γίνεται παπαρούνα. Δηλαδή κοκκινίζει. Το πρόσωπό του παίρνει το χρώμα της παπαρούνας. Θα μου πείτε. Όλα σχεδόν τα χρώματα, βάφτηκαν, από λεκτικές πηγές τού περιβάλλοντος.

Κίτρινο από κίτρα. Κόκκινο από τους κόκκους του πουρναριού. Πράσινο από τα πράσα. Βυσινί από τα βύσινα, πορτοκαλί από τα πορτοκάλια, καστανό από τα κάστανα, καρυδί, βιολετί και πάει λέγοντας.

Βαμβακί, μελιντζανί, μελί, λαχανί, κουρουμπλί από τα κορόμηλα.

Η Σοφία Βέμπο τραγουδούσε το φστάν΄του κουρουμπλί.

Μην ξεχνάμε και το τσαγαλί. Έλεγε κάποτε μια γριά χήρα.

-Πήρα το ύφασμα του τσιαγαλί και τόραψα. Σάματι το χάρηκα;

Πήγε ου βλουγημένους ου γέρους και πέθανε σε δυο μήνες. Τόβαψα μαύρο. Κρίμα τα λεφτά και τσ΄πρόβες.

Πολλές εικόνες της φύσης, μεταγράφονται στην ανθρώπινη επικοινωνία.

Η κληρονομικότητα μας θυμίζει πως το μήλο πέφτει κάτω από τη μηλιά. Ενώ κάποιο κλαράκι είναι από κείνο το δενδράκι. Σημαίνει όμως και το αντίθετο του ατταβισμού. Απ΄το ρόδο να βγαίνει αγκάθι.

Οι ιεροί ψαλμωδοί για να υμνήσουν την Μεγαλόχαρη, δανείζονται εικόνες φυσικές. Μέσα από την έμπνευσή τους, η Παναγία είναι «ίον το εύοσμον» και «ρόδον το αμάραντον». Είναι η «βλαστήσασα τον θείον στάχυν», είναι η «γεωργήσασα τον Βότρυν τον πέπειρον».

Και ο Κύριός μας, σύμφωνα με τον υμνωδό, είναι «Ράβδος εκ της ρίζης Ιεσσαί και άνθος εξ αυτής».

Και ο ίδιος ο Θεάνθρωπος χρησιμοποίησε φυσικές εικόνες στις ομιλίες του. Καυτηρίασε τα ζιζάνια, υπενθύμισε τον αλέκτορα, μας παρέπεμψε στα πετεινά του ουρανού και στις αλώπηκες και μας διαβεβαίωσε :

-Εάν έχετε πίστιν ως κόκκον σινάπεως, δύνασθε ειπείν τω όρει τούτω, μετάβηθι και μεταβήσεται.

‘Εχουμε πίστη Κύριε. Πίστη στην προστασία σου, πίστη στη ζωή, τον ελληνισμό και την ορθοδοξία.

Έχουμε πίστη πως σύντομα η Πολιτεία θα προσπαθήσει να προστατέψει το περιβάλλον, όχι μόνο γκρεμίζοντας τα τσαντίρια των γύφτων, και τις παράγκες των άστεγων, αλλά κυρίως τις πολλές βίλες των καταπατητών.

Έχουμε πίστη πως αν ο κορμός της γλώσσας μας ξεφλουδίζεται από την εισβολή ξένων λέξεων, θα ξαναβρεί χυμούς από τις προγονικές μας ρίζες, από τα πατερικά συγγράματα, από οποιαδήποτε γραπτή, ή προφορική μαρτυρία του λαού μας. Από οποιαδήποτε αληθινή ή νοητή διφθέρα της ιστορίας μας. Έχουμε πίστη πως αν κάτι δικό μας βρίσκεται σε φθινοπωρινό φυλλορρόημα, η άνοιξη που έρχεται θα το γεμίσει με λουλούδια. Ευχαριστώ.