Ας δούμε όμως πως αντιμετωπίζει το θέμα ο συνεργάτης μας Κώστας Μπιλίρης.
ΓΝΩΘΙ Σ’ ΑΥΤΟΝ
του Κώστα Μπιλίρη
Μέχρι και σε κορνίζες έχει κυκλοφορήσει. Μια θεία του πατέρα μου, το είχε κε- ντήσει με χρυσές κλωστές και συμπεριέλαβε το κάδρο
στα προικιά της.
Δεν ξέρω κατά πόσο το έλαβε υπόψιν της και το έκανε συνταγή της θέλησής της. Δεν έμαθα ποτέ κατά πόσο γνώριζε τον εαυτό της. Μην ξέροντας η ίδια ανά- γνωση και γραφή, ενδέχεται να μη γνώριζε και το περιεχόμενο της φράσης που είχε κεντήσει.
Εαυτός. Αντωνυμία αυτοπαθής. Έτσι χαρακτηρίστηκε η
λέξη από τους γλωσσολόγους και βρίσκεται
στη γλώσσα μας πάππου προς πάππου.
Κυκλοφόρησε και στη συσκευασία του υποκοριστικού. Ο εαυτούλης μας.
Και τι προνόμια, τι δικαιώματα δεν του αναγνωρίσαμε! Πόσο ελαστικοί, πόσο γαλίφηδες
δε σταθήκαμε απέναντί
του!
«Γνώθι σ’ αυτόν» σημαίνει μάθε να συμπεριφέρεσαι. Μάθε τι αντιπροσωπεύεις. Μάθε τις αδυναμίες σου για να τις ελέγχεις.
Μάθε τις προτιμήσεις σου για να τις ικανοποιείς. Μάθε τα γούστα σου για να
προστατεύεσαι. Μάθε τα χόμπι σου για να λυτρώνεσαι από την άθλια καθημερινότητα. Μάθε τις απαιτήσεις σου για να τις κοστολογήσεις. Μάθε τις υποχρεώσεις σου για ν’ ανταποκριθείς. Μάθε τα δικαιώματά σου για να
τα κάνεις σεβαστά. Μάθε μέχρι που
φτάνουν οι φιλοδοξίες σου. Ποια
εί-
ναι τα προσόντα σου και οι αντοχές
σου.
Γνώθι σ’ αυτόν, αλλά έχε το νου σου και στους απέναντι.
Γνώθι πάση θυσία και πως βλέπουν οι άλλοι το δικό σου εαυτό.
Μια διαφοροποιημένη διατύπωση του «γνώθι σ’ αυτόν» μας υποδεικνύει
με το δικό του προσωπικό τρόπο ο Μπέρναρ Σω. «Το γνώθι σ’ αυτόν είναι μια σοφή έκφραση που δε γίνεται πράξη. Όποιος προσπαθήσει να γνωρίσει τον εαυτό του, θα κάνει με τα συμπεράσματα του ή υπερεκτιμήσεις, ή υποτιμήσεις. Τρία πράγματα είναι πάντοτε περισσότερα απ’ ό,τι νομίζουμε. Οι υποχρεώσεις μας, τα λάθη μας και οι εχθροί μας. Και άλλα τρία είναι λιγότερα απ’ ό,τι τα υπολογίζουμε
εμείς. Η εξυπνάδα μας, τα προσόντα
μας και οι φίλοι μας».
Θα υπενθυμίσω με την ευκαιρία και μια παράλληλη άποψη του Γάλλου συγγρα- φέα Αλφόνς Καρ για την αυτογνωσία
και το χαρακτήρα μας.
«Ο καθένας μας διαθέτει τρεις χαρακτήρες. Αυτόν που πραγματικά διαθέτει, αυτόν που δείχνει ότι διαθέτει
και αυτόν που νομίζει ότι διαθέτει».
Μπορούμε να παραποιήσουμε λιγάκι την άποψη του Αλφόνς Καρ και να πού- με. Ο εαυτός μας έχει τρεις όψεις. Αυτή που βλέπουμε εμείς. Αυτή που βλέπουν οι άλλοι. Αυτή που αποτελεί τον πραγματικό εαυτό μας. Τη βλέπει μόνο ο Θεός. Ίσως γι’ αυτό έφτιαξε και την κόλαση.
Γνώθι σ’ αυτόν λοιπόν μας συμβουλεύει το αρχαίο σοφό ρητό. Δηλαδή και νέο να ήταν, άμα είναι ρητό, είναι
σοφό.
Εγώ ορκίζομαι, δεν έχω αντίρρηση να τον γνωρίσω. Αλλά έχω άγνοια για το πώς θα τον γνωρίσω. Κάπου θα πρέπει να τον συναντήσω,
να κοιταχτούμε, να συστηθούμε.
Πού όμως; Πού θα τον βρω; Στις υποσχέσεις των πολιτικών; Στα ανυπόστατα προγράμματα των κομμάτων; Στις εφημερίδες που με παραπληροφορούν; Στα περιοδικά που με παραπλανούν; Στις τηλεοπτικές κατασκευές που με παγιδεύουν, ή στις διαφημίσεις που με εκμαυλίζουν; Ή μήπως στα γλυκά παινέματα
που μου απευθύνουν όταν κάποιοι
με χρειάζονται;
Γνώθι σ’
αυτόν. Μάθε ποιος είσαι και
τι είσαι.
Μάθε τι θέλεις, τι σου
πάει,
τι σου ταιριάζει.
Ναι αλλά πώς να το μάθω; Πώς να το φιξάρω;
Σε τι είμαι ο εαυτός μου;
Το τι πρέπει να φάω μου το λένε οι άλλοι. Τι θ’
αγοράσω να ντυθώ και πως πρέπει να ντυθώ, μου το συστήνουν οι άλλοι. Το τι μου πάει, τι με ωφελεί, μου το επιβάλλουν οι άλλοι και
μάλιστα όπως βολεύει αυτούς. Ακόμη και πως πρέπει να φορέσω το προφυλακτικό, μου το δίδαξαν
στην τηλεόραση.
Με άλλα λόγια, το αρχαίο ρητό έχει μια σπουδαία
ερμηνεία. Γνώθι σ’ αυτόν
για να ξέρεις τι θέλουν και τι θα ζητήσουν από σένα οι άλλοι.
