Το 1940 και η
Κύπρος
Η Κύπρος δέχθηκε με αισθήματα πίκρας και
οργής την είδηση για την κήρυξη του πολέμου κατά της Ελλάδας. Τα αισθήματα αυτά
πολύ γρήγορα διαδέχθηκαν εκείνα της συγκίνησης και της Εθνικής περηφάνιας, όταν
έγινε γνωστή η απάντηση στο ιταμό τελεσίγραφο του Μουσολίνι. Η αντίδραση των
Κυπρίων στο ιστορικό «ΟΧΙ» και τις πρώτες νίκες του Ελληνικού Στρατού εναντίον
των Ιταλών, στα Ελληνοαλβανικά σύνορα και στην Βόρειο Ήπειρο, πήρε τη μορφή
εθνικού συναγερμού, με παρελάσεις, κωδωνοκρουσίες, δοξολογίες και κάθε είδους πατριωτικές
εκδηλώσεις. Η γαλανόλευκη που οι αποικιοκράτες απαγόρευαν την ανάρτηση της,
τώρα κυματίζει απ’ άκρου εις άκρον στο νησί.
Σε εγκύκλιο της Εκκλησίας που κυκλοφόρησε
αμέσως μετά την απρόκλητη επίθεση των Ιταλών κατά της Ελλάδας διαβάζουμε: «Η
μήτηρ ημών πατρίς, η πεφιλημένη πανένδοξος Ελλάς υπέστη εκ μέρους Ιταλίας όλως
απρόκλητον και αδικαιολόγητο επιδρομήν και απεδύθη ήδη εις δεινόν υπέρ των όλων
ιερών αγώνα…. Το ευλογημένον Ελληνικό ημών Έθνος, οι απανταχού Έλληνες βαθείαν
εδοκίμασαν αγανάκτησιν δια την μισεράν επίθεσιν του εχθρού…. Ημείς οι εν Κύπρω
Έλληνες έχομεν καθήκον υπέρτατον απαραίτητον ίνα αδιαλείπτως ικετεύωμεν τον
Θεόν της Ελλάδος υπέρ πλήρους ευοδώσεως του ιερού και μεγάλου αγώνος αυτών….».
Σε έρανο που ακολούθησε συγκεντρώθηκε το
μυθικό για εκείνη την εποχή ποσό του ενός εκατομμυρίου λιρών! Οι γυναίκες της
Κύπρου, έδιναν για τον υπέρ πάντων εθνικό αγώνα, ακόμη και τον σταυρό τους που
φορούσαν στο λαιμό! Στο χωριό Βουνί της επαρχίας Λεμεσού, μια γυναίκα
ετοιμοθάνατη πριν ξεψυχήσει άνοιξε σε μια στιγμή τα μάτια της και είπε: «Να
δώσετε τον ασημένιο μου σταυρό για τον αγώνα της Ελλάδας μας».
Να τι μετέδιδε ο ανταποκριτής του
«Reuters» από τη Λευκωσία: «Εις ολόκληρον την Κύπρο επικρατεί αφάνταστος
ενθουσιασμός αφ’ ής στιγμής ελήφθη η είδηση ότι η ΕΛΛΑΔΑ απεφάσισε ν’ αμυνθεί
διά των όπλων εις την ιταλική επίθεση … Εις το Ελληνικό προξενείο της Λευκωσίας
κατά πυκνάς μάζας προσέρχονται ευσταλείς Έλληνες Κύπριοι ζητούντες να
αποσταλούν εις την Ελλάδα όπως υπηρετήσουν εις τας τάξεις του ελληνικού
στρατού».
Ο Πέτρος Παπαπολυβίου στο βιβλίο του «Οι
Κύπριοι εθελοντές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου: Τα Μητρώα, οι Κατάλογοι και ο
Φόρος του Αίματος», αναφέρεται ονοματικά στους 16.624 Κύπριους στρατιώτες, που
εντάχθηκαν στο «Κυπριακό Σύνταγμα» και την «Κυπριακή Εθελοντική Δύναμη» μέχρι
και τον Αύγουστο του 1945 (με ονόματα, γεωγραφική καταγωγή και ημερομηνία
κατάταξης).
Στην ιστορική μελέτη του Νίκου Μπατσικανή
«Η προσφορά της Κύπρου στο Β’ παγκόσμιο πόλεμο» τεκμηριώνεται η παρουσία 30.000
στρατευμένων Κυπρίων στα μέτωπα του Β’ παγκοσμίου πολέμου (σε Ευρώπη - Μέση
Ανατολή - Βόρεια Αφρική) στο πλευρό των κατακτητών τους Άγγλων, καθώς και ο
ερχομός 5.000-6.000 στην Ελλάδα, όπου και πολέμησαν εναντίον Γερμανών-Ιταλών,
δίπλα - δίπλα με τους Ελλαδίτες. Πάνω από 600 Κύπριοι έπεσαν στα πεδία των
μαχών και βρίσκονται θαμμένοι σε 56 στρατιωτικά κοιμητήρια 17 χωρών, σε: Μέση
Ανατολή, Αφρική, Ελλάδα και Ευρώπη. Ακόμη, 2.500 Κύπριοι αιχμαλωτίσθηκαν, οι
περισσότεροι στην Ελλάδα, και κρατήθηκαν σε διάφορα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
«Η μικρή Κύπρος», γράφει ο Νίκος
Μπατσικανής, «λογίζεται ως η χώρα που είχε, κατ' αναλογία με τον πληθυσμό της,
τη μεγαλύτερη ανθρώπινη συμμετοχή στον Β΄ Π. Π…», και συνεχίζει: «… Όπως και
στους άλλους Αγώνες του Έθνους (Επανάσταση 1821, Ελληνοτουρκικός 1897,
Βαλκανικοί, Α΄ Παγκόσμιος, Μικρασιατική Εκστρατεία 1922), οι Κύπριοι πολέμησαν
κι έδωσαν το αίμα και τη ζωή τους για τη μητέρα Ελλάδα. Δεν ήταν μόνο η
φιλοπατρία και ο ηρωισμός, της ελληνικής ψυχής, η κινητήριος δύναμη που έστελνε
χιλιάδες Κύπριους στα πολεμικά μέτωπα της Ελλάδος. Ήταν και το γεγονός ότι μόνο
εκεί, στη φλόγα του πολέμου, μπορούσαν να βιώσουν, περισσότερο από οπουδήποτε
αλλού, τον επίμονο πόθο τους: να συμπορευτούν σε μια κοινή μοίρα με τους
υπόλοιπους Έλληνες, να πάψουν να είναι οι αποκομμένοι αδελφοί. Με δυο λόγια, να
ενωθούν με τον εθνικό κορμό… ».
Ποια ήταν, όμως, η στάση των Άγγλων
εκείνες τι δύσκολες ώρες, απέναντι στην Ελλάδα; Στις 13 Απριλίου 1941, ο
Ουΐνστον Τσώρτσιλ απορρίπτει την πρόταση του πρωθυπουργού Κορυζή και του
Βασιλιά Γεώργίου Β΄, για εγκατάσταση της ελληνικής κυβέρνησης στην Κύπρο, μετά
τη διάσπαση της γραμμής Αλιάκμονα και την καταιγιστική κάθοδο των Γερμανών προς
την Αθήνα. Αρνείται ακόμη την αποστολή στην Κύπρο 50.000 νεοσυλλέκτων από την
Πελοπόννησο για τη συμπλήρωση της στρατιωτικής τους εκπαίδευσης!
Το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και η Κύπρος - Οι Άγγλοι αρνούνται να αποστρατεύσουν το Κυπριακό Σύνταγμα
«…
Όλοι όσοι ήνωσαν την τύχη τους με την δική μας θα αποκατασταθούν…», δήλωνε
διαρκούντος του πολέμου ο Άγγλος πρωθυπουργός Ουίλσον Τσόρτσιλ από του βήματος
της Βουλής των Κοινοτήτων. Και ο Ραδιοφωνικός σταθμός τους μετέδιδε διθυραμβικά
από τα Λονδίνα τους στις 28/10/1942: «Αν άλλοτε λέγαμε ότι οι Έλληνες μάχονται
σαν Ήρωες, τώρα θα λέγωμεν ότι οι Ήρωες μάχονται σαν Έλληνες»!
Ωστόσο το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου βρήκε
την Ελλάδα (με αγγλική μεθόδευση και ελληνική συνέργεια) να πολεμά και πάλιν, αυτή
τη φορά, όμως, όχι κατά ενός εξωτερικού εχθρού, αλλά εναντίον του ίδιου της του
εαυτού! Και την Κύπρο, κάτω από αυτές τις εμφυλιοπολεμικές συνθήκες να
διεκδικεί την απεξάρτησή της από τη βρετανική αποικιοκρατία και την Ένωση της
με την Ελλάδα. Οι Άγγλοι, για πολλοστή φορά, όχι μόνο δεν κράτησαν τις
υποσχέσεις τους, αλλά αρνήθηκαν ακόμη και την αποστράτευση του Κυπριακού
Συντάγματος, μετά το τέλος των πολεμικών επιχειρήσεων, με προφανή στόχο να
χρησιμοποιήσουν τις δυνάμεις αυτές στην καταστολή τοπικών εξεγέρσεων, στις ανά
τον κόσμο αποικίες τους!
Οι Κύπριοι αρνήθηκαν μια τέτοια συμμετοχή.
Μετά την άρνηση τους να επιβιβασθούν σε πλοία, για μεταφορά τους σε διάφορες
αγγλικές αποικίες, Άγγλοι στρατιώτες πυροβολούν αδιακρίτως εναντίον τους, με
αποτέλεσμα να πέσει νεκρός ο Τάκης Κυθρεώτης και να τραυματισθούν άλλοι πέντε.
Οι Κύπριοι πλήρωσαν ακριβό τίμημα για την άρνηση τους να συμμετάσχουν σε
πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον αθώων ανθρώπων, αλλά στο τέλος τα κατάφεραν.
Ύστερα από καθυστέρηση δεκαοκτώ μηνών θα αποστρατευθούν άπαντες.
Υστερόγραφο: Κατά την παρουσίαση του
βιβλίου του Νίκου Μπατσικανή στο «Σπίτι της Κύπρου» στην Αθήνα, το 2011,
παραβρέθηκε και απεύθυνε χαιρετισμό και ο Μανώλης Γλέζος, αγωνιστής σύμβολο της
εθνικής αντίστασης και ιστορικό στέλεχος της Αριστεράς.
Ο κ. Γλέζος αναφερόμενος στους Κύπριους
εθελοντές που πολέμησαν κατά του φασισμού στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, σημείωσε πως
«μ’ αυτό τον αγώνα υπήρχε ελπίδα για την αυτοδιάθεση της Κύπρου μετά το τέλος
του πολέμου» και καυτηρίασε τη στάση της τότε Αγγλικής κυβέρνησης για τη
μεταπολεμική τύχη της Κύπρου… Ας το ακούσουν αυτό οι κάθε λογής κόπανοι νεοκύπριοι
φωστήρες που καθημερινά ρίχνουν το δηλητήριο τους σε εκείνους που δεν πρόδωσαν
ποτέ τα αγνά οράματα και τις ιδέες τους , δίνοντας γι’ αυτά θυσία, ακόμη και
την ίδια τους την ζωή!
Δρ.
Αυγουστίνος (Ντίνος) Αυγουστή
Αναπλ.
καθηγητής στο Τ.Ε.Ι. Λάρισας
Από το
Μονάγρι Λεμεσού
