TO ΧΕΙΡΟΦΙΛΗΜΑ
του Κώστα Μπιλίρη
Θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω έναν τίτλο ακόμη. «Σκύψε».
Με άλλα λόγια «υποτάξου». Στην εκτίμησή μου, έχουν όλα την ίδια σημασία.
Και εξηγούμαι. Ένα από
κείνα που με προβληματίζουν αρνητικά
στις τελετουργικές σχέσεις των λειτουργών του Υψίστου,
είναι μια νοοτροπία σουλτανισμού ορισμένων μητροπολιτών και ηγουμένων. Ξαναεξηγούμαι. Και σουλτανισμός να μην υποκρύπτεται στις εικόνες που θα περιγράψω, καταγράφονται αρνητικά
για τη ζωή της εκκλησίας
και τις ιεραρχικές σχέσεις των κληρικών.
Τι χειροφίλημα και
κακό, τι μετάνοια και προσκύνημα
πέφτει κάθε φορά μπροστά στο Δεσπότη, ή τον Ηγούμενο!
Περισσότερα φιλιά μαζεύει το χέρι του Δεσπότη, παρά η εικόνα τού άγιου που εορτάζει.
Ο λαϊκός και απλός άνθρωπος,
θα βρεθεί κάποτε κοντά σ’ έναν κληρικό, θα σκύψει με ευλάβεια και θα φιλήσει το χέρι του. Και γω το κάνω προς όλους τους κληρικούς. Ανώτερους και κατώτερους. Όταν φιλάς το χέρι του κληρικού,
τιμάς το σχήμα του, την εκπροσώπηση του Θεού και την ιερότητα ενός συμβόλου.
Όμως τι υποτέλεια, τι δουλοπρέπεια είναι αυτή που εκφράζεται απέναντι στο Δεσπότη,
στις θρησκευτικές ιεροτελεστίες! Δε χάνουν ευκαιρία οι κατώτεροι
σε βαθμό, να μην ασπασθούν
το χέρι τού προϊσταμένου τους. Θυμηθείτε
φάσεις. Του προσφέρουν το θυμιατό, σκύβουν πάραυτα και
του φιλούν το χέρι. Θυμιατίζει ο μητροπολίτης και το επιστρέφει. Μόλις παραλάβουν το θυμιατό, δώστου
πάλι ένα χειροφίλημα και ένα παράλληλο σκύψιμο. Του φέρνουν την ποιμενική ράβδο, ξανασκύβουν και κάνουν μάκια! Αναρωτιέσαι τι χρειάζεται η ράβδος;
Του δίνουν το δίκερο, ματς κι ένα ρουφηχτό φιλί στο πισωπάλαμο
του προϊσταμένου. Τους επιστρέφει σε λίγο το δίκερο, τσουπ ένα χειροφίλημα παραλαβής.
Του δίνουν
το τρίκερο
να φωτίσει,
ξανά - μανά ένα χειροφίλημα. Ξαναπαίρνουν το τρίκερο, άντε μάκια και φιλάκια, άντε νέο λύγισμα
της μέσης.
Στις 6/1/2018 ημέρα των Θεοφανείων, χοροστάτησε στο Μητροπολιτικό ναό Πειραιά, ο αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος. Την ώρα του αγιασμού, κάθε φορά που ήθελε να διαβάσει κάτι, φορούσε
τα γυαλιά του, που τα έδινε ο παρακείμενος ιεροδιάκονος. Μέχρι να ολοκληρωθεί η τελετή, έβγαλε και έβαλε τα γυαλιά πεντέξι φορές.
Ε λοιπόν σε όλες αυτές
τις φάσεις, ο διάκονος είτε παίρνοντας είτε δίνοντας τα γυαλιά, έσκυβε και του φιλούσε το χέρι!
Μα χειροφίλημα και για τα γυαλιά! Τι ιερότητα έχουν και ποιον συμβολισμό υπηρετούν;
Αν τούδινε χαρτομάνδηλο να σκουπίσει
το συνάχι του, θα είχαμε πάλι χειροφίλημα;
Δεν κηρύσσω ανταρσία και
δεν ενθαρρύνω την ανευλάβεια. Όταν όμως τα χειροφιλήματα στο δεσπότη είναι περισσότερα από τα «κύριε ελέησον» στο Θεό, έχουμε σουλτανισμό. Έρχεται στο νου μου και το προσκύνημα
στους Πέρσες βασιλειάδες. Εκείνοι το ήθελαν και εδαφιαίο.
Αν θυμάστε το υιοθέτησε
και ο Μέγας Αλέξανδρος επιβάλλοντάς το και στους στρατηγούς του. Όποιος
το αρνήθηκε, εκτελέσθηκε. Πολύ νομίζετε θέλει το μυαλό του ανθρώπου να πάρει αέρα;
Και ξεκαθαρίζω. Όταν φιλάς το χέρι κληρικού,
τιμάς το αξίωμα του και
την εκκλησία
που υπηρετεί. Δείχνεις το σεβασμό σου
στο σχήμα του και στην πνευματική
εξουσία που φέρει. Είδατε όμως που οδηγούν
οι κακές συνήθειες;
Άλλο το χειροφίλημα κι άλλο η υποτέλεια.
Η σχέση και ο σεβασμός
να εκφράζονται αλλιώς.
Ξέρω, θα ενοχληθούν μερικοί, αλλά πρέπει και να ξεφύγουν και να καταπολεμήσουν την ψυχολογία δούλου και αφέντη.
Το χειροφίλημα, ούτε δογματικό ζήτημα είναι, ούτε τελετουργικό στοιχείο. Ούτε και κάποια παράβαση διαπράττεται, αν δεν γίνει.
Στοιχειοθετήθηκε μέσα
από παραδοσιακές διαδικασίες για να εκφρασθεί ο σεβασμός στους ιεραρχικά
ανώτερους, που συνέβαινε να είναι πρεσβύτεροι σε ηλικία.
Ουδεμία αντίρρηση και ουδέν παράδοξον εάν
σκύψουν και δηλώσουν με ένα χειροφίλημα το σεβασμό τους. Να το κάνουν
μια φορά σε κάθε ιεροτελεστία. Όχι να κύπτουν συνεχώς
και να εγκύπτουν. Και ιδίως όχι να κύπτουν, επειδή υποκύπτουν.
Φίλε αρχιερέα, σεβαστέ και σοβαρέ μου άνθρωπε. Κατάργησέ το. Και να προβλέπεται από κάποιους
τυπικούς κανόνες και ιστορικές συνήθειες, μη το αφήνεις να εξελίσσεται. Κόφτο. Ξέρεις πόση ανακούφιση θα νιώσουν οι περισσότεροι ιερωμένοι; Έχεις σκεφτεί τι μπορεί να λένε από μέ- σα τους
την ώρα
που σκύβουν
και ξανασκύβουν,
εκθέτοντας την προσωπικότητα τους, Βάλε τέρμα στη δουλοπρέπεια. Στήσε απέναντί
σου διακόνους και όχι ραγιάδες.
Διάγραψέ το από τις σχέσεις σου αυτό το επαναλαμβανόμενο χειροφίλημα. Διάγραψέ
το εντελώς. Τράβα το χέρι σου πιο πέρα και εμπόδισέ το. Ας το κρατήσουν ως δικό τους σήμα κατατεθέν
οι νονοί της Μαφίας.
Αυτοί ίσως έχουν λόγους.
Σπάσε πλάκα και με τους γλείφτες,
που θα ψάχνουν
να βρουν άλλους τρόπους κολακείας και δουλοφροσύνης.
Και κείνα τα «εις πολλά έτη» προς το πρόσωπο
σου, κάντα λιγότερα.
Κάθε τόσο άντε «εις πολλά έτη δέσποτα».
Άντε και «του σεβασμιωτάτου πολλά τα έτη». Όμως δεσπότη
μου λάβε υπόψιν σου κάτι. Όσο περισσότερο υποχρεώνονται να σε δοξολογήσουν, τόσο λιγότερο σε εκτιμούν.
