Κατά τον Skinner, η επιστήμη, και κατ' επέκταση, η ανθρωπότητα δεν θα μπορέσει ποτέ να προοδεύσει αν δεν απαρνηθεί τις ψευδαισθήσεις της ανθρώπινης ελευθερίας και αξιοπρέπειας. Διατείνεται ότι ενέργειες που μοιάζουν να έχουν επιλεγεί ελεύθερα και συνειδητά δεν είναι, στην πραγματικότητα, παρά τα αποτελέσματα προηγούμενης μάθησης και ενίσχυσης (reinforcement). 'Αρα, εφόσον δεν είναι ελεύθεροι, οι άνθρωποι δεν είναι ούτε αξιέπαινοι, αλλά ούτε αξιόποινοι, για τις εκάστοτε συμπεριφορές τους.
Ας δούμε όμως φίλοι μας τι μας λέει ο συνεργάτης μας κ.Μήτσιος στο σχετικό άρθρο που ακολουθεί.
Ευθύνη και ελευθερία
Κων/νου Ηλ. Μήτσιου
Η ελληνική κοινωνία
βρίσκεται σε μεγάλη κρίση. Η έννοια της ατομικής ελευθερίας εκλαμβάνεται ως
δικαίωμα στην ασυδοσία, που οδηγεί τελικώς στην εγκληματικότητα, ακόμη και στις
πιο τρυφερές ηλικίες. Ξεφύγαμε από τα επιτρεπτά όρια της ελευθερίας, χάσαμε τη
συναίσθηση ότι η ελευθερία μας τελειώνει εκεί που αρχίζει η ελευθερία του
άλλου, χαλάσαμε τα ζύγια της κοινωνικής ισορροπίας και δώσαμε το σύνθημα της
αναρχίας.
Θεωρώ υποτιμητικό,
απευθυνόμενος στους συνέλληνες, να εξάρω τη σημασία της ελευθερίας (βούλησης
και συνείδησης), αφού η αγάπη για την ελευθερία είναι ένα από τα εθνικά μας
χαρακτηριστικά. Δυστυχώς, όμως, μεγαλώνουμε τα παιδιά μας με την ψευδαίσθηση
ότι η ατομική ελευθερία είναι έννοια ασύμβατη με εκείνη της ατομικής ευθύνης,
παρόλο που γνωρίζουμε ότι η ελευθερία συνείδησης και η ελευθερία βούλησης έχουν
ένα κοινό σημείο αναφοράς: την ευθύνη του ατόμου.
Επικρατεί η εσφαλμένη
άποψη στην κοινωνία μας ότι όσο μεγαλύτερη είναι η ελευθερία μας, τόσο μικρότερη
πρέπει να είναι και η ευθύνη για τις πράξεις μας, αγνοώντας ότι κάθε δικαίωμα
είναι και μια υποχρέωση, μια ευθύνη. Αυτός που έχει συναίσθηση των ευθυνών του
και εκπληρώνει τα καθήκοντα προς τον εαυτό του, προς τον πλησίον του και προς
την πατρίδα του είναι μια ακέραιη προσωπικότητα. Όσο περισσότερο υπεύθυνος
αισθάνεται ο άνθρωπος, τόσο περισσότερο ελεύθερος είναι.
Θα μπορούσαμε να
ισχυριστούμε ότι εκείνοι που συναισθάνονται τις ευθύνες τους και εκπληρώνουν τα
καθήκοντά τους μπορούν να διεκδικούν το δικαίωμα της ελευθερίας. Ιδού το έργο
της εκπαίδευσης, η οποία επιβάλλεται να διαπαιδαγωγεί ελεύθερους – υπεύθυνους
και δημοκρατικούς ανθρώπους.
kostasmitsios@yahoo.gr